تأثیر استرس محدودیت حرکتی بر یادگیری و حافظۀ فضایی و نقش پیش-گیرندۀ فعالیت بدنی بر آن در موش های صحرایی نر

Abstract

افزایش استرس بر کارکردهای شناختی اثر منفی می­گذارد. ازاین‌رو شناسایی راهبردهای مناسب برای جلوگیری از کاهش عملکرد شناختی و حرکتی ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی اثر استرس محدودیت حرکتی بر یادگیری و حافظه و نقش پیش­گیرندۀ فعالیت بدنی بر آنها بود. از میان رت­های نر آلبینو- ویستار انستیتو پاستور 32 رت به‌صورت تصادفی به چهار گروه تقسیم شدند. حیوانات برحسب نوع گروه در معرض مداخله­های استرس از نوع بی‌حرکتی (2 ساعت در روز × 21 روز)، دویدن با شدت ملایم (30 دقیقه در روز × 21 روز)، تعامل مداخله­های استرس و دویدن یا بدون مداخله قرار گرفتند. به‌منظور تعیین اثربخشی استرس، وزن حیوانات در دو نوبت قبل از اجرای پروتکل و پس از پایان آزمون­ها، اندازه‌گیری شد. آموزش و آزمون حیوانات با استفاده از ماز آبی موریس طی چند مرحله (چهار روز اکتساب و روز پنجم آزمون کاوش، سه روز استراحت و روز نهم آزمون یادداری)، انجام گرفت. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های تحلیل واریانس یکطرفه (ANOVA)، <em>t</em> همبسته، Repeated Measured در دوره‌های اکتساب و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. یافته­های تحقیق حاضر نشان داد که استرس موجب تخریب یادگیری و حافظهمی‌شود<em> (03/0=</em><em>(P</em>. با وجود این، فعالیت بدنی تخریب عملکرد ناشی از استرس را خنثی کرد (5<em>P=0/000</em>). در گروهی که فعالیت بدنی صرف داشتند، تأثیر مثبت معنادار بر زمان رسیدن به سکو در مرحلۀ اکتساب (<em>P=0/005</em>) و عملکرد شناختی مرحله به یادداری (<em>P=0/006</em>) مشاهده شد که نشان‌دهندۀ تأثیر مثبت فعالیت بدنی بر یادگیری و حافظه است. با توجه به نتایج تحقیق حاضر که استرس موجب تخریب یادگیری و حافظه شد، انتظار می‌رود از فعالیت بدنی بتوان به‌عنوان عاملی مؤثر برای تعدیل استرس استفاده کرد.