آداب مکالمه انسان با خدا بر اساس مدل ارتباطی دیوید برلو و نظریه یاکوبسن (با تکیه ‌بر آثار منثور عرفانی تا قرن هفتم)

Abstract

در تفکر دینی و عرفانی، ارتباط گفتاری بین انسان و خالق جایگاه ویژه‌ای دارد. خداوند در ایجاد این ارتباط پیش‌قدم است. هر دو سوی رابطه، گاهی نقش فرستنده و گاهی نقش گیرنده را دارند. در این تحقیق به بررسی راه‌های ارتباط گفتاری انسان با خدا در قالب نماز، دعا، مناجات و آداب مرتبط با آن پرداختیم. ابزارهای لازم برای برقراری ارتباط کلامی همچون شنیدن و نقش حرکات بدن در تکمیل و تقویت ارتباط گفتاری؛ شیوه‌های ارتباط گفتاری خدا با بندگان در قالب وحی و الهام و جز آنها در عرفان و تصوف از موضوعات این مقاله است. در ارتباط گفتاری انسان با خدا در نماز خواندن، شیوة گفت‌وگو و نوع حرکات از سوی خدا برای انسان تعیین شده است، امّا در دعا و مناجات، انسان شیوة گفت‌وگو را با تکیه به آیات و احادیث و حال درونی خود انتخاب می‌کند. در این پژوهش، برای تحلیل ارتباط کلامی انسان با خدا از نظریه‌های جدید دربارة ارتباط گفتاری مانند نظریة یاکوبسن و مدل ارتباطی دیوید برلو استفاده کردیم.