بررسی خصوصیات کمی و کیفی بذر تعدادی از گونه‌های مرتعی در مراتع کلاردشت، استان مازندران، ایران

Abstract

بذرها دارای سازگاری­های متنوعی برای پراکندگی هستند. خصوصیات ظاهری بذرها نقش بسیار مهمی در نوع و میزان پراکنش بذرها دارد. هدف از این مطالعه بررسی برخی ویژگی­های ظاهری بذر، دوام بذر در خاک و پراکنش آنها برای 29 گونه­ مرتعی در مراتع منطقه کلاردشت در استان مازندران بود. شکل بذر با اندازه­گیری طول، عرض و ضخامت بذر با استفاده از کولیس دیجیتال با دقت 01/0 میلی­متر تعیین شد. رنگ بذر و برخی ویژگی­های سطوح خارجی بذرها زیر بینی­کولر به دقت بررسی و با منابع معتبر تطبیق داده شد. درصد جوانه­زنی بذرها به عنوان شاخص کیفی بذر در آزمایشگاه تعیین شد. اندازه­گیری برخی ویژگی­های بذرهای مورد مطالعه نشان داد که طول بذر بین 10/1 در Trifolium arvense تا 43/4 میلی­متر در Calystegia sepum متغیر است. حداقل و حداکثر عرض بذر بین 71/0 تا 97/6 میلی­متر بود که به ترتیب برای Plantago major و Heracleum persicum مشاهده شد. در مورد ضخامت بذرهای مورد مطالعه، بیشترین با 27/3 میلی­متر برای Calystegia sepium و کمترین آن با 38/0 میلی­متر مربوط به Lactuca serriolaبود.شکل بذر در محدوده 015/0 تا 17/0 میلی­متر متغیر بود. نتایج نشان داد که برای گیاهان مورد مطالعه، دوام بذر و درصد جوانه­زنی با شکل و اندازه بذر همبستگی معنی­داری ندارند. مکانیسم­های پراکنش به­وسیله حیوانات، فعالیت انسان و باد می­توانند بیشترین تأثیر را در پراکنش بذرهای منطقه کلاردشت داشته باشند.