شناسایی و تعیین درصد آلودگی به قارچ های بذرزاد سویا (Glycine max L. Merr.) در استان گلستان و رابطه آن ها با کیفیت بذرهای تولید شده در این منطقه

Abstract

در این مطالعه بذرهای سویا (رقم کتول) به صورت تصادفی از مزرعه­های موجود در مناطق مختلف استان شامل بندرگز، کردکوی، گرگان، علی­آباد، آزادشهر و کلاله جمع­آوری شدند. برای شناسایی قارچ­های بذرزاد از روش کشت بذرها بر روی محیط کشت سیب­زمینی-­دکستروز آگار اسیدی شده (5/4=pH) استفاده شد. پس از شناسایی عوامل بیماری­زای قارچی برای تعیین کیفیت بذر از آزمون­ جوانه­زنی قبل و بعد از تسریع پیری استفاده شد. در مجموع چهار جنس از قارچ­های بذرزاد سویا در مناطق مختلف تولید بذر در استان شناسایی شدند. میزان شیوع این چهار بیمارگر که عبارت بودند از Alternaria sp.، Fusarium sp.، Phomopsis sp. و Cercospora sp.، در مناطق مختلف استان بسیار متفاوت بود. بیشترین و کمترین آلودگی­های قارچی به ترتیب به وسیله Alternaria sp. (22 درصد) و Cercospora sp. (07/6 درصد) در بذرهای استان ایجاد شد. کل آلودگی­های قارچی در محموله بذری کردکوی (33/71 درصد از کل بذرها) بیش از سایر مناطق بود. کمترین بذر آلوده (33/7 درصد) نیز در محموله بذری شهرستان کلاله مشاهده شد. به استثنای Alternaria sp. سایر قارچ­ها باعث کاهش جوانه­زنی و بنیه بذر در برخی از مناطق شدند. در این میان قارچ Phomopsis sp. بسیار مهم­تر از سایر قارچ­ها بود. به طوری که در کلیه مناطقی که میزان آلودگی به این قارچ بالا بود (بندرگز، کردکوی و گرگان)، جوانه­زنی و بنیه بذر به صورت خطی کاهش یافت. با توجه به بالا بودن میزان آلودگی­های قارچی در بذرهای سویا در استان گلستان و نیز تأثیر منفی این عوامل بیماری­زا بر جوانه‌زنی و بنیه بذر، اطلاع محققین و تولید کنندگان بذر در مورد نوع و میزان شیوع هر یک از این قارچ­ها در مناطق مختلف و به دنبال آن تلاش برای یافتن راهکارهای مناسب و سازگار با منطقه جهت کنترل و کاهش اثرات منفی این عوامل بیماری­زا بر خصوصیات کیفی بذر باعث افزایش سلامت و کارایی بوم­نظام­های زراعی در استان خواهد شد.