مقایسه همدیدی وقوع توفان های شدید گردو خاک در فصول بهار و تابستان در شمال استان سیستان و بلوچستان

Abstract

<strong>توفان گرد و خاک از مهم ترین پدیده های اقلیمی شرق کشور ایران است. از آن جایی که نوع خاک منطقه ریز دانه محسوب می‌شود، وزش باد مناسب سبب حرکت این ذرات شده و هنگامی که سرعت باد از آستانه مورد نظر بیشتر شود، بستر مناسبی برای ایجاد توفان خاک و شن فراهم می‌شود. در مطالعه برای بررسی این پدیده، داده‌های ایستگاه هواشناسی همدیدی زابل در دوره آماری 15 ساله 2010-1995 مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور تحلیل آماری توفان گرد و خاک دید افقی کمتر از 1000 متر به عنوان شاخص تعریف شد. براساس این تعریف دو مورد از شدیدترین توفان‌های گرد و خاک منطقه در فصل بهار و تابستان انتخاب گردید و با استفاده از داده های همدیدی بایگانی </strong><strong>NCEP/NCAR</strong><strong>، شرایط همدیدی و دینامیکی حاکم بر توفان های گرد و خاک انتخابی بررسی شد. نتایج نشان داد که در تابستان استقرار سامانه کم فشارگرمایی روی پاکستان و همراهی آن با فرارفت هوای سرد در شمال شرق ایران، سبب به وجود آمدن شیو شدید فشاری مناسب در منطقه می‌شود و شرایط برای ایجاد باد فراتر از آستانه مهیا می‌گردد. در فصل بهار یک سامانه جوی کژفشار با رطوبت کم و فرارفت هوای سرد نسبتا شدید که با جبهه سرد فعال همراهی می کند، سبب افزایش سرعت وزش باد، ایجاد توفان گردوخاک و کاهش دید افقی در منطقه شرق ایران می‌شود.</strong>