مطالعه ارزیابی چرخه حیات در تولید ذرت دانه‌ای تحت دو نظام کشت بهاره و پاییزه (مطالعه موردی استان خوزستان)

Abstract

کشاورزی یکی از فعالیت‌های مهم اقتصادی و اثرگذار بر محیط زیست است. ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تولید محصولات کشاورزی از راهکارهای موثر در دست‌یابی به کشاورزی پایدار و حفظ منابع طبیعی است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تولید ذرت در استان خوزستان به‌عنوان یک کشت راهبردی که در سال دوبار کشت می‌شود، پرداخته است. داده‌های اولیه از اطلاعات جهاد کشاورزی استان، اطلاعات کتابخانه‌ای و داده‌های تجربی کشاورزان منطقه جمع‌آوری شد. برای تعیین آب آبیاری و عملکرد محصول از اسفندماه 96 تا آذرماه 97 آزمایشاتی به صورت تیمارهای صحرایی انجام شد. اثرات منفی زیست‌محیطی گروه‌های تاثیر پتانسیل گرمایش‌جهانی، پتانسیل یوتریفیکاسیون، پتانسیل اسیدی‌شدن، تخلیه منابع آبی، تخلیه منابع فسیلی، تخلیه منابع فسفات و تخلیه منابع پتاس بررسی شد. یوتریفیکاسیون خشکی و تخلیه‌ منابع فسفات به ازای تولید یک تن دانه ذرت به‌عنوان واحد کارکردی، بیشترین اثرات منفی زیست‌محیطی را داشتند و هریک از آن‌ها به‌ترتیب سهم 73/18 و 08/34 درصدی در هزینه‌های زیست‌محیطی انتشار آلاینده‌ها را داشتند. در این میان سهم تخلیه منابع آبی در اثرات مخرب زیست‌محیطی برابر 85/22 درصد بود. برای کشت بهاره و پاییزه شاخص Eco-x به ترتیب برابر 92/0 و 70/0 و شاخص RDI به‌ترتیب برابر 75/1و 29/1 محاسبه شد. پس به‌منظور کاهش آلایندگی تولید ذرت در منطقه بایستی بر لزوم مدیریت مصرف بهینه کودهای شیمیایی، جایگزینی آن‌ها با کودهای آلی و استفاده از کودهای زیستی و استفاده از منابع تامین نیتروژن با پتانسیل آلودگی کمتر تاکید کرد. همچنین در کشت بهاره کاشت ارقام زودرس با پتانسیل عملکرد بالا و سازگار با شرایط آب‌وهوایی منطقه توصیه می‌شود.