اثرات زیست‌محیطی صدمه به خاک‌های جنگلی در اثر چوبکشی به روش گرده‌ بینه بلند در جنگل خیرود

Abstract

در عملیات بهره برداری جنگل، تمایل فراوانی برای افزایش اندازه، قدرت و وزن ماشین های چوبکشی وجود دارد که این حالت منجر به تخریب خاک در اکوسیستم های جنگلی می شود زیرا ترافیک ماشین های بهره برداری خصوصیات ساختاری مهم خاک را تغییر می دهد. تحقیق حاضر به‏منظور ارزیابی اثرات ترافیک اسکیدر، شیب مسیر چوبکشی، دفعات تردد و عمق خاک مسیر بر روی کوبیدگی و بهم خوردگی خاک در روش بهره برداری گرده بینه بلند با استفاده از اسکیدر چرخ لاستیکی تیمبرجک C450 در بخش نمخانه جنگل خیرود انجام شده است. هشت سطح متفاوت کوبیدگی (1، 4، 8، 10، 15، 20، 25 و 30 بار تردد)، چهار طبقه شیب مسیرچوبکشی (0، 10، 10- و 20- درصد) و سه عمق خاک (در 5، 15 و 25 سانتی‌متری از سطح خاک) در سه تکرار اندازه گیری شدند. وزن مخصوص ظاهری در منطقه شاهد بدون بهم خوردگی و دو محل رد چرخ اسکیدر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در چهار کلاسه شیب در نظر گرفته شده، بیشترین افزایش وزن مخصوص در اولین ترددها اتفاق افتاده است، اما همچنان مقدار و عمق افزایش وزن مخصوص با افزایش تعداد تردد، فزونی می یابد. حدود 2/5 درصد از سطح منطقه مورد بررسی، در اثر عملیات خروج چوب دچار درجاتی از کوبیدگی و بهم خوردگی شدند. کوبیدگی خاک در شیب‌های رو به بالا در جهت چوبکشی بیشتر از شیب رو به پایین است. همچنین افزایش وزن مخصوص خاک در اثر چوبکشی تا عمق 30 سانتی‌متری نیز قابل توجه است. نتایج دلالت دارد بر اینکه شیب مسیرهای چوبکشی تاثیر زیادی بر روی خصوصیات بهم خوردگی و کوبیدگی خاک دارد. استفاده از مسیرهای چوبکشی طراحی شده در توده های جنگلی می تواند اثرات منفی عملیات خروج چوب را کاهش دهد.