برآورد تنوع گونه‌ای درختان در اشکوب‌های مختلف جنگلی (مطالعه بخش پاتم، جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود)

Abstract

هدف از مطالعه حاضر، بررسی تنوع گونه‌های درختی در یک منطقه جنگلی است که در آن هیچ گونه عملیات مدیریتی انجام نگرفته و معرفی شناساگر‌های محاسبه شده به عنوان سنجه و همچنین مقایسه شناساگر‌های مختلف اندازه‌گیری تنوع گونه‌ای است. به منظور اندازه‌گیری شناساگر‌های تنوع گونه‌ای، شبکه آماربرداری به ابعاد 100 در 75 متر طراحی شد و قطعات نمونه 1000 مترمربعی و دایره‌ای شکل در منطقه مور دنظر پس از تصحیح شیب پیاده شد. در هر قطعه نمونه، نام گونه و قطر برابر سینه تمام درختان و همچنین موقعیت آنها از لحاظ اشکوب ثبت شد. تعداد گونه به منظور بررسی غنای گونه‌ای، شناساگر‌های یکنواختی سیمپسون، اسمیت و ویلسون، به منظور بررسی فراوانی نسبی گونه‌ها و شناساگر‌های سیمپسون، شانون- وینر و N2 به منظور بررسی ناهمگنی گونه‌ای مورداستفاده قرار گرفت. مقادیر این شناساگر‌ها در منطقه و همچنین در هر اشکوب محاسبه شد. شناساگر غنا از اشکوب سوم به اشکوب دوم و سپس به اشکوب اول کاهش می‌یابد. شناساگر‌های ناهمگنی نیز از اشکوب سوم به اشکوب دوم افزایش یافته و از اشکوب دوم به اشکوب اول، کاهش دارد. به منظور تشخیص مناسب‌ترین شناساگر‌ها در اندازه گیری ناهمگنی و یکنواختی گونه‌ای، از درصد ضریب تغییرات استفاده شد. شناساگر‌های اسمیت - ویلسون و N2 بیشترین درصد ضریب تغییرات را به‌ترتیب در میان شناساگر‌های یکنواختی و ناهمگنی، دارا می‌باشند. از آنجاکه یکی از معیارها در ارزیابی پایداری جنگل، همانندی تنوع گونه‌ای جنگل‌های مدیریت شده با جنگل‌های طبیعی است، بنابراین پیشنهاد می‌شود برای جوامع گیاهی رایج در جنگل‌های شمال مقادیر شناساگر‌های تنوع در مناطق جنگلی که در آنها کمترین دخالت انسانی صورت گرفته و حالت طبیعی دارند، محاسبه شود و به عنوان سنجه، به منظور ارزیابی تأثیر فعالیت‌های مدیریتی بر تنوع زیستی جنگل مورد استفاده قرار گیرد.