مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی در حوزۀ‌ آبخیز هراز با استفاده از رگرسیون لجستیک و زنجیرۀ مارکوف

Abstract

بررسی تغییرات مکانی و زمانی کاربری اراضی اطلاعات خوبی را به طراحان، برنامه­ریزان و مدیران جهت برنامه­ریزی دقیق ارائه می­دهد. یکی از روش­های مورد استفاده برنامه­ریزان و مدیران جهت مدیریت تغییرات کاربری اراضی، مدل­سازی آن می­باشد. تحقیق حاضر با هدف پیش­بینی تغییرات کاربری اراضی حوزۀ آبخیز هراز با استفاده از رگرسیون لجستیک و زنجیرۀ مارکوف انجام شد. جهت تهیۀ نقشۀ کاربری اراضی منطقۀ مورد مطالعه از تصاویر سری ماهواره­های لندست (1367-L5-TM، 1379 L7-ETM+-و 1392-L8-OLI) استفاده شد. برای این منظور الگوریتم حداکثر احتمال و نرم افزار ENVI 4.8 برای هر سه مقطع زمانی استفاده شد. سپس مدل­سازی پتانسیل انتقال با استفاده از مدل­ساز تغییر سرزمین (LCM) و روش رگرسیون لجستیک (LR) انجام گرفت. جهت پیش­بینی کاربری اراضی 1404 از دوره­های واسنجی 1379-1367، 1392-1379 و 1392-1367 با استفاده از زنجیرۀ مارکوف و مدل پیش­بینی سخت استفاده شد. نتایج ارزیابی دوره­های واسنجی با استفاده از روش GEOMOD و پارامترهای (N(n)،N(m) ، H(m)، M(m)، K(m)، P(m) و P(p)) و آماره­های کاپا نشان داد که دورۀ واسنجی 1392-1367 بالاترین صحت را جهت پیش­بینی تغییرات کاربری اراضی سال 1404 داشت. نتایج تغییرات کاربری اراضی حاکی از آن بود که طی دورۀ 1392-1367، میزان کاهش جنگل، مرتع و زراعت آبی به­ترتیب 20/4، 09/5 و 63/0 درصد بوده است. همچنین طی دورۀ مذکور مناطق مسکونی، باغ و اراضی فاقد پوشش گیاهی به ­ترتیب 28/1، 20/2 و 62/6 درصد افزایش یافتند. بیشترین تغییرات در این دوره تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به باغات (4/8836 هکتار)، مسکونی (1/5165 هکتار) و اراضی فاقد پوشش گیاهی (4/26598 هکتار) است. همچنین نتایج مدل‏سازی کاربری اراضی برای سال 1404 نشان داد که مساحت اراضی جنگلی و مرتعی نسبت به سال 1392 به­ترتیب 18/2978 و 41/6367 هکتار کاهش و زراعت آبی، اراضی مسکونی، باغی و اراضی فاقد پوشش گیاهی به­ترتیب 86/391، 38/29، 42/1453و 94/7214 هکتار افزایش خواهند یافت.