جذب کربن و تبادلات گازی برگ درخت زبان‌گنجشک (Fraxinus excelsior) تحت تأثیر شدت‌های مختلف تابش فعال فتوسنتزی (مطالعۀ موردی: جنگل‌های اروپای مرکزی)

Abstract

ساختارهای عظیم گیاهی بر پایۀ فرآیند فتوسنتز بنا نهاده شده است. در این پژوهش اثرات شدت‌های مختلف نور بر فتوسنتز برگ، تعرق، جذب و هدایت روزنه‌ایCO₂ بررسی شد. اندازه‌گیری تبادلات گازی در یک جنگل دست کاشت زبان‌گنجشک اروپایی (<em>Fraxinus excelsior</em>) در اروپای مرکزی واقع در پارک ملیHainich آلمان، صورت گرفت. نرخ خالص فتوسنتز (A)، نرخ تعرق (E)، هدایت روزنه‌ای CO₂ (Gs)، غلظت CO₂ بین سلولی (Ci) و... برای برگ‌های شش پایه زبان‌گنجشک با استفاده از دستگاهLC-pro Plus اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که میزان حداکثر جذب خالص حدود 7/6 کیلوگرم CO₂ بر هکتار در ساعت بوده است. حداکثر شدت نور استفاده شده برای فتوسنتز در تحقیق حاضر 696 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه بود که با توجه به روند صعودی نرخ فتوسنتز به نظر می‌رسد حداکثر نرخ فتوسنتز در مقدارِ PPF کمی بیش از 696 باشد. نرخ تعرق و هدایت روزنه‌ای CO₂ نیز در تمام پایه‌های اندازه‌گیری شده با افزایش شدت نور به‌طور نمایی افزایش داشته است و حداکثر آن در بیشترین مقدار PPF تابش شده یعنی 696 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه بوده است. بر اساس نرخ فتوسنتزی ثابت شد که گونۀ زبان‌گنجشک موردبررسی، گونه‌ای نیمه نورپسند بوده (نقطۀ جبران نوری= 6/10 میکرومول بر مترمربع در ثانیه) که می‌تواند نقش گونه‌ای سایه‌پسند را در جنگل‌های اروپای مرکزی (حداکثر شدت فتوسنتز= 5/3) ایفا نماید. گونۀ مزبور سهم زیادی نیز در جذب کربن در اکوسیستم جنگلی اروپای مرکزی دارد؛ به‌طوری‌که جذب کربن سالانۀ آن برابر با 1324 گرم بر مترمربع در هرسال است که حدود 5/2 برابر میانگین کل گونه‌های موجود در اکوسیستم نام‌برده است.