ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش گونۀ در معرض خطر انقراض کرفس کوهی با استفاده از مدل افزایشی تعمیم یافته

Abstract

امروزه تغییرات اقلیمی باعث تغییرات زیادی در شرایط رویشگاهی گونه­های گیاهی شده است. در مطالعۀ حاضر چگونگی تغییرات پراکنش گونۀ کرفس کوهی (<em>Kelussia odoratissima </em>Mozaff) به­عنوان گونه­ای دارویی و اقتصادی در مقاطع زمانی حال و آینده (2030 و 2080 میلادی، مدل Hadcm3 تحت سناریو A2) بررسی شده­است. بدین منظور داده­های 50 سایت حضور و عدم حضور گونۀ مورد مطالعه با استفاده از روش تصادفی طبقه­بندی شده در شهرستان فریدونشهر جمع­آوری گردید و ارتباط آن با عوامل محیطی شامل فیزیوگرافی (شیب، جهت، ارتفاع) و 19متغیر اقلیمی (میانگین درجۀ حرارت روزانه، بارندگی سالیانه و...) با استفاده از مدل رگرسیون افزایشی تعمیم یافته (GAM) مشخص و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) نقشۀ پراکنش بالقوۀ گونۀ کرفس کوهی تولید گردید. مهمترین عوامل محیطی تأثیرگذار بر پراکنش این گونه، میانگین درجۀ حرارت سالیانه، بارندگی سالیانه، ارتفاع و شیب تعیین شد. ارزیابی مدل با استفاده از ضرایب آماری کاپا و سطح زیر منحنی پلات­های ROC به ترتیب 97/0 و 98/0 تعیین شد که نشان دهندۀ تطابق بسیار بالای مدل با واقعیت زمینی است. نتایج حاصل از پیش‎بینی پراکنش گونه­ای تحت سناریو A2 طی سال­های 2030 و 2080 میلادی بیانگر کاهش رخداد گونۀ کرفس کوهی و جابجایی این گونه به سمت مناطق مرتفع است. این جابجایی به دلیل کاهش بارندگی سالیانه و افزایش میانگین دما تحت این سناریو است. نتایج این پژوهش برای مقاصد مدیریتی در توسعۀ پایدار اکوسیستم های مرتعی، مخصوصاً حفاظت و احیای رویشگاه گونۀ کرفس کوهی کاربرد دارد.