توسعه مدلی برای برنامه ریزی توسعه با تأکید بر پارامتر های محیط زیست، انرژی و اقتصاد مبتنی بر روش تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی آرمانی

Abstract

توسعه پایدار متوازن، نیازمند به کارگیری سیاست‌های مناسب و یکپارچه، در چندین بخش اقتصاد، محیط زیست، انرژی و معیارهای اجتماعی است. برخی از اهداف کلان هر بخش با سایر بخش ها در تناقض است. برنامه ریزی آرمانی از زیر شاخه‌های آنالیز تصمیم گیری چند معیاره، یکی از تکنیک‌های رایج مطالعه تصمیمات با اهداف متناقض است. در این پژوهش، یک مدل برنامه ریزی آرمانی وزن دهی شده پیشنهاد گردیده است که اهداف نرخ رشد تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را با توجه به مرتبط بودن به یکدیگر جهت تخصیص کار آمد منابع، با یکدیگر یکپارچه می کند. همچنین برای محاسبه ی اوزان برنامه ریزی آرمانی از روش تحلیل سلسله مراتبی که از زیر شاخه‌های تصمیم گیری چند معیاره است استفاده شده است که بر اساس نتایج به دست آمده، اوزان انتشار گازهای گلخانه‌ای، تولید ناخالص داخلی، میزان اشتغال و مصرف انرژی هر یک به ترتیب 433/0، 258/0، 181/0 و 126/0 به دست آمده است. مدل ارائه شده با استفاده از بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران با توجه به اهداف توسعه در سند پنجم چشم انداز توسعه، اعتبار سنجی شده است. بر اساس حل این مدل دریافتیم، تنها آرمان در نظر گرفته شده برای مصرف انرژی، محقق نشده است و متغیر انحراف از آرمان نامطلوب آن عدد 3576128 گیگا وات ساعت به دست آمده است که بیانگر این می باشد که در سال‌های آتی جهت دستیابی به اهداف تعیین شده در زمینه‌های مورد نظر به انرژی زیادی نیاز خواهیم داشت، و در صورتی که در رفتار خود در زمینه ی مصرف انرژی تغییراتی ایجاد نکنیم با مشکلات بسیاری در زمینه تامین انرژی و محیط زیست مواجه خواهیم شد.