بررسی و ارزیابی برخی از ویژگی های شدت خشکسالی های آب و هوایی در گام های زمانی مختلف در ایستگاه های هواشناسی کرمان و شیراز

Abstract

از میان پدیده­های اقلیمی که جوامع و محیط زیست را متاثر می­سازند، خشکسالی آب و هوایی یکی از پیچیده­ترین آن­ها است. این ویژگی شناخت هر چه بیشتر جوانب گوناگون آن را ضرورت می­بخشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی برخی از ویژگی­های خشکسالی آب و هوایی به­ویژه شدت آنها در ایستگاه­های هواشناسی کرمان و شیراز است. پس از تهیه داده­های ساعتی مربوط به میانگین، بیشینه و کمینه دما و نیز میانگین بارش برای ایستگاه­های همدیدی کرمان و شیراز در دوره اقلیمی 51 ساله (2015-1965) و تبدیل به داده­های روزانه و ماهانه، شدت­ خشکسالی­های آب و هوایی بر اساس چهار شاخص SPI، RDI، SPEI و EDI در 5 گام زمانی مختلف محاسبه، و کارآیی هر شاخص در تعیین ویژگی­های خشکسالی آب و هوایی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که شدت‌های خشکسالی محاسبه شده به وسیله هر یک از شاخص‌ها در گام­های زمانی مختلف در هر دو ایستگاه کرمان و شیراز تغییرات و نوسانات ماهانه مشابهی داشته و در هر منطقه بر اساس نوع اقلیم، شاخصی که بیشترین همبستگی را با سایر آن­ها در گام­های زمانی مختلف دارد، متفاوت است. در ایستگاه کرمان، RDI6 (64/0R²=) و در ایستگاه شیراز، RDI9 (70/0 R²=)، بیشترین همبستگی را با سایر شاخص­ها داشته، کارآیی بالاتری جهت توجیه تغییرات کمی آنها دارند. بیشترین تعداد ماه‌های خشک در هر دو ایستگاه­ بدون در نظر گرفتن گام زمانی با EDI تعیین شده، اما در گام­های زمانی مختلف، SPEI در کرمان و RDI در شیراز، کارآیی بالاتری جهت تعیین تعداد ماه‌های خشک دارند. بررسی شاخص‌های خشکسالی بیانگر غلبه شرایط خشکسالی در کرمان و شیراز به ترتیب در 60% و 45% از سال‌ها است. کلاس­های شدت خشکی ملایم (0>I>1-)، متوسط (1->I>5/1-)، بترتیب با فراوانی 65% و 25%، بیشترین و کلاس خشکی شدید و بسیار شدید (5/1->I) کمترین درصد فراوانی (15%) را درهر دو ایستگاه­ داشتند.