مدل سازی علل خشک شدن دریاچه ارومیه با استفاده از پویائی شناسی سیستم

Abstract

<strong>اگر چه دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران، دومین دریاچه شور جهان و بیستمین دریاچه بزرگ جهان است و از نظر آب و هوایی متعادل کننده هوای محیط زیست منطقه می‌باشد، اما در چند دهه اخیر رو به زوال گذاشته است. دلایل متعددی برای خشک شدن این دریاچه ذکر شده است. در این مقاله با توجه به پویایی مسئله محیط زیست، پویائی شناسی سیستم به‌عنوان متدولوژی مناسب برای مدل‌سازی علل خشک شدن دریاچه ارومیه به کار گرفته شده است. مطابق متدولوژی معرفی شده توسط استرمن، ابتدا مرز مسئله مورد مطالعه قرار گرفت. متغیرهای کلیدی و رفتار تاریخی آنها در این مرحله بررسی و مطالعه شد. سپس با استفاده از نمودار زیرسیستم، نمودارهای علی حلقوی و نقشه جریان انباشت، فرضیه پویای مسئله تدوین گردید. پس از شبیه‌سازی و آزمون مدل در نهایت برخی از راه‌کارهای احتمالی احیاء دریاچه مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، کاهش ورودی آب‌های سطحی به دریاچه و سدسازی دو عامل اصلی کاهش آب دریاچه می‌باشند. بنابراین تأمین حق آبه دریاچه، محدود نمودن ساخت و ساز سدها می‌تواند دو راه‌کار برای توقف روند خشک شدن دریاچه ارومیه باشد. هر چند دینامیزم موجود در درون مسئله به کارگیری هر راه حلی را با دشواری‌ها و عوارض جانبی متعدد می‌توانند مواجهه کند.</strong>