دیالکتیک منش و میدان در نظریه عمل پی‏یر بوردیو

Abstract

موضوع نوشتار حاضر، جایگاه نظریه تلفیقی پی‏یر بوردیو در گستره علوم اجتماعی است. بدین منظور، ابتدا، فلسفة رابطه‏ای به عنوان فلسفه پشتیبان این نظریه و پل رابط عین‏گرایی و ذهن‏گرایی طرح می‏گردد. سپس سابقه نظریه میدان‏های اجتماعی در نظریه میدان‏های فیزیکی و میدان‏های روانی تعقیب می‏شود. پس از آن، نظریه عمل پی‏یر بوردیو به عنوان مرکز ثقل جامعه‏شناسی رابطه‏گرایانه با توسل به مفاهیم نوبنیادی همچون منش و میدان تشریح می‏گردد. در این مرحله تلاش می‏شود ذات دیالکتیکی این مفاهیم و توقف وجودی‏شان نسبت به هم نشان داده شود. بدین ترتیب، توصیف مفاهیم منش و میدان معطوف به دریافت نظریه عمل به عنوان یک دستگاه نظری قدرتمند است، که توانایی تبیین عمل در عرصه‏های مختلف را دارد. مطالعات بوردیو و شاگردانش بارها این توانایی را نشان داده، ضمن آنکه با هضم انتقادات صاحب‏نظران علوم اجتماعی به توسعه هر چه بیشتر این برنامه تحقیقاتی جایگرین کمک نموده‏اند.