نقش اعتمادسازی در افزایش مشارکت عمومی از دیدگاه امام خمینی

Abstract

در این مقاله سعی شده است تا ایده اساسی امام خمینی در رابطه با لزوم ارتقای سطح اعتماد اجتماعی و مشارکت جویی، به مثابه رویکردی در سیاست‏ورزی در ایران مورد تأمل قرار گیرد. از دید ایشان در صورت گسترش مشارکت آگاهانه و توأم با اعتماد به نفس مردم، حقوق و تعهدات برابر و متقابل بین آحاد مردم و دستگاه حکومتی برقرار شده و روابط قدرت از شکل عمومی و یکسویه (از بالا به پایین) تبدیل به همکاری متقابل جامعه و نهاد سیاسی می‏گردد. به تبع این وضعیت شهروندان در قالب افراد برابر، با یکدیگر مرتبط می‏شوند. امام خمینی به نقد نظراتی می‏پردازد که توده را خیره سر و معجب دانسته و اعتقادی به سپردن کارها به بخش‏ها و انجمن‏های مردمی و غیردولتی ندارند. اما صرفاً به نظریه‏پردازی اکتفا نکرده و به عنوان رهبر سیاسی درگیر در امور، راهبردهای عملی ارایه داده و در تحقق آن‏ها می‏کوشد. بدیهی است که ترسیم خطوط چنین جامعه‏ای با ویژگی مشارکت جویی به معنای نفی نهاد سیاسی، که یکی از نهادهای مهم در هر جامعه جهت نیل به اهداف سیاسی می‏باشد، نیست، بلکه توجه به این امر است که چنانچه کنش‏های سیاسی و اجتماعی معطوف به شبکه‏هایی با میزان «خودبودگی» بالا باشد، که در بین آن‏ها اعتماد به توانمندی خود و دیگران وجود دارد، جامعه مدنی آسان‏تر به فرصت‏های متصور نایل می‏گردد، و حکومت نیز مسؤولیت خود ر در زمینه‏سازی برای شکل‏گیری این خواست انجام می‏دهد.