پاێه‌مووری (رثا) در ادبیات شفاهی کردی جنوبی

Abstract

مرثیه‌سرایی از گونه‌های موجود و رایج در ادبیات اکثر زبان‌ها و گویش‌هاست. ادبیات کردی جنوبی نیز که با گویش‌های کلهری و فَیلی شناخته می‌شود، از کاربرد این نوع ادبی به دور نمانده است. در نوعی از مرثیه که در ابیات کردی جنوبی اصطلاحاً «پاێه‌مووری»[1] یا «مور» نام دارد، افتخارات، خصلت‌های پسندیده، گاهی ویژگی‌های ظاهری و دیگر ویژگی‌های نیکِ عزیز از دست‌رفته بر شمرده می‌شود؛ گاهی نیز گوینده در لابه‌لای این یادکرد، برای مصائب خود به لابه و زاری می‌پردازد. زن، مرد خانه و کودک، از جمله منسوبانِ از دست‌رفتۀ فرد هستند که در مرثیه‌های کردی جنوبی از آن‌ها نام برده می‌شود. نویسندگان این پژوهش، با بررسی‌های میدانی در میان مردان و زنان کهنسال – به‌عنوان حافظان اصلی سوگ‌سروده‌ها - این مویه‌ها را گردآوری کردند و به‌منظور تبیین «مور» به‌عنوان یکی از نمودهای فرهنگی، ضمن دسته‌بندی، به بررسی مضامین و تبیین و تحلیل آن‌ها پرداختند. [1]- Pâêa muri