نقش ضابطان دادگستری و سایر شهروندان در مواجهه با جرائم مشهود مطالعه تطبیقی با آیین دادرسی کیفری انگلیس و فرانسه

Abstract

نحوة مواجهه با جرائم مشهود و پیامد­های حقوقی آن یکی از معضلات پیش­روی دستگاه پلیس به­عنوان ضابط قضایی است. بی­تردید در صحنة جرم همیشه تشخیص مصادیق جرمِ ­مشهود خیلی آسان نیست و دشوارتر، نحوه و نوع واکنش متناسب نسبت به این­گونه جرائم در مواقعی است که جرم درحقیقت مشهود نیست اما قانون­گذار آن را در شرایطی مشهود به­شمار می­آورد. گرچه تشخیص این شرایط ظاهراً برعهدة پلیس است، اما چنانچه پلیس در تشخیص جرم مشهود و نحوۀ واکنش نسبت به آن مرتکب خطا شود، چالش­های حقوقی نمایان می­شود. از سوی دیگر، وفق تبصره1 ماده 45 آیین دادرسی­کیفری، در جرائم مشهودی که دارای شرایط ویژه باشند، قانون­گذار به شهروندان عادی این اختیار را اعطا نموده که به‌نوعی نقش ضابط قضایی را ایفا نمایند، ازاین­رو نارسایی فوق به خطای شهروندان در مواجهه با جرائم مشهود و همچنین قلمرو اقدامات آنها نیز سرایت می­کند. در این نوشتار به تبیین قواعد مربوطه از حیث معنا و مفهوم جرائم مشهود و اقداماتی که چه از جانب پلیس و چه از سوی شهروندان در این زمینه باید انجام شود و قلمرو مجاز دخالت آنها، پرداخته­ایم.