زرستون؛ بانو و ایزدبانو

Abstract

«زرستون»، بانویی که نامش در کنار نام خواهرش «بیستون» در کتاب پهلوی <em>ایادگار زریران</em> آمده، دختر ارجاسپ شاه هیونان و از تبار ایرانیست. انتخاب این نام برای بانویی از خاندان شاهی درک معنا و اهمیت آن نزد ایرانیان و ایرانی­تباران را ضروری می­نماید. <em>بررسی مفهوم</em><em> واژۀ </em>«<em>زرستون</em>»<em>، </em>«<em>جایگاه </em><em>(پشتیبانیِ) </em><em>زر/(روشنی) زرین (/او که با پرتوی زرین می­درخشد)</em>»<em> رد پای ایزدبانویی را آشکار می­کند که ویژگی­هایش با ایزدبانوی </em>«<em>سپیده دم</em>»<em> هندواروپایی همخوانی دارد: نماد پیش از تاریخی پرتوی خورشید، گرما و آتش، شیرینی و دلنشینی </em>و نیز ناظر بر ازدواج، باروری، زایش و خویشکاریِ همسری و مادری در دوران تاریخی. در ایران او را در چهرۀ «اوشه اوستایی» می­توان بازشناخت.<em>همچون </em>بسیاری دیگر از مفاهیم کهن، می­توان انتظار داشت که «زرستون» نیز با نمودهای چندگانه­اش خود را در زوایای گوناگون فرهنگ ایرانی جلوه­گر نموده، به حیاتش ادامه داده باشد. بازشناخت برخی از این نمودها هدف این مقاله است.