تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی

Abstract

با استناد به بندهای 4 و 5 مادۀ 976 قانون مدنی، می‌توان کودکانی را که در ایران از مادران ایرانی و پدران غیرایرانی متولد شده‌اند دارای تابعیت ایرانی دانست. اما مشکل این است که عمدۀ این ازدواج‌ها بدون رعایت مادۀ 1060 قانون مدنی صورت می‌گیرد. بنابراین، هر راه‌حلی برای این مسئله باید همة فرزندان حاصل از این ازدواج‌ها، اعم از قانونی و غیرقانونی، را دربرگیرد. قانون‌گذار، در مادۀ واحدۀ تعیین تکیلف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی (مصوب 1385)، اعطای تابعیت ایرانی به این فرزندان پس از رسیدن به هجده‌سالگی را پیش‌بینی کرده بود. با این حال، ایرادهای زیادی به این مادة واحده وارد بود. برای رفع این مشکلات، مطابق قانون جدید، مادران ایرانی می‌توانند قبل از رسیدن فرزند به هجده‌سالگی برای او تقاضای تابعیت ایرانی کنند. این قانون تقریباً همة شرایط مقرر در قانون سابق برای اعطای تابعیت، از جمله شرط تولد در ایران و عدم سوء‌پیشینۀ کیفری و رد تابعیت خارجی، را حذف کرده و فراتر از حل یک مشکل‌ْ قاعده‌ای در خصوص تابعیت ایجاد کرده است؛ اقدامی که به‌خصوص در ارتباط با حذف شرط تولد در ایران، حذف شرط رعایت مادۀ 1060، و نحوة تأمین دغدغه‌های امنیتی قابل نقد به ‌نظر می‌رسد. قانون مذکور درصدد اعطای تابعیت اکتسابی به این فرزندان است و نه اعطای تابعیت بر اساس سیستم خون. این پژوهش با روشی تحلیلی درصدد بررسی و نقد قانون مذکور و چالش‌های متعدد پیرامون آن است.