تأثیر دزهای پرتودهی الکترونی بر مدت انبارمانی توده‌های پیاز ایرانی

Abstract

پیاز یکی از سبزی‌های مهم تولید شده در کشور است. هر سال مقادیر قابل‌توجهی از محصول آن به ویژه در کشت بهاره (روزبلند) در انبارها به صورت ضایعات از بین می‌رود. روش‌های پیشگیری و کاهش ضایعات به مراحل مختلف تولید، برداشت و پس از برداشت مرتبط است. یکی از راه کارهای مؤثر پس از برداشت، استفاده از پرتوهای یوننده است. لذا این تحقیق به مدت دو سال با هدف تعیین اثرات دزهای مختلف پرتودهی الکترونی در کاهش ضایعات در چهار توده پیاز روزبلند شامل قرمز آذرشهر، سفید کاشان، درچه‌ی اصفهان و سفید قم در یک طرح اسپیلیت پلات با لحاظ گونه یا رقم به عنوان عامل اصلی و دز پرتودهی به عنوان عامل فرعی در سه تکرار اجرا شد. سوخ‌ها پس از پرتودهی حدود 4 ماه در انبار در شرایط معمولی (دما 10-15 درجه‌ی سانتی‌گراد و رطوبت نسبی حدود 70 درصد) نگه‌داری شد و صفات انباری آن‌ها شامل درصد جوانه‌زنی و پوسیدگی، درصد تلفات وزنی، درصد ماده‌ی خشک و سفتی بافت، در دوره‌های زمانی 40، 80 و 120 روز ثبت شد. نتایج نشان داد که ارقام از نظر صفات موردنظر با هم تفاوت معنی‌دار داشتند و در ارقام سفید قم و قرمز آذرشهر درصد جوانه‌زنی و پوسیدگی و افت وزنی پایین‌تر بود. درصد ماده‌ی خشک و سفتی بافت سوخ نیز در رقم سفید قم به طور معنی‌داری بالاتر از دیگر ارقام بود. پرتودهی سوخ‌ها موجب بهبود قابل‌ملاحظه‌ی صفات درصد افت وزنی، درصد جوانه‌زنی و پوسیدگی و سفتی بافت در مقایسه با شاهد (پرتو ندیده) به ویژه 120 روز پس از انبارداری گردید. اثرات متقابل عوامل در صفات به استثنای درصد جوانه‌زنی و پوسیدگی پس از 80 روز و درصد افت وزنی پس از 120 روز معنی‌دار نبود.