نقش متغیرهای کارایی خانواده، حرمت خود، خودکارآمدی و شخصیت در پیش‌بینی انگیزش پیشرفت تحصیلی

Abstract

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش متغیرهای کارایی خانواده، حرمت خود، خودکارآمدی و شخصیت در انگیزش پیشرفت تحصیلی ‌در دانش‌آموزان انجام شد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی بود. جامعة آماری کلیة دانش‌آموزان مشغول به تحصیل در دورة متوسطه شهر سمنان در سال تحصیلی 1390 بودند. 400 دانش‌آموز دورة دبیرستان از شهر سمنان با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. پس ازکنارگذاشتن پرسشنامه‌های ناقص در نهایت 371 پرسشنامه تجزیه و تحلیل شد. پرسشنامه‌های پژوهش شامل پرسشنامة انگیزش پیشرفت تحصیلی بحرانی (1372)، خودکارآمدی شوارزر و جروسالم(1981)، حرمت خود روزنبرگ(1965)، کارایی خانواده نجاریان (1374) و شخصیت آیزنگ- فرم کوتاه (1985) بود. نتایج نشان داد که بین انگیزش پیشرفت تحصیلی با کارآیی خانواده و مؤلّفه‌های آن، حرمت خود، برون‌گرایی و خودکارآمدی رابطة مثبت معنادار وجود دارد. همچنین بین روان‌رنجور‌خویی با انگیزش پیشرفت تحصیلی رابطة منفی معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که کارآیی خانواده، خودکارآمدی، برون‌گرایی، حرمت خود و روان‌رنجور‌خویی به ترتیب نقش مهم و معناداری در تبیین انگیزش پیشرفت تحصیلی دارند. درمجموع این متغیرها 33 % از واریانس انگیزش پیشرفت تحصیلی را تبیین می‌کنند. بنابراین، در افزایش انگیزش تحصیلی باید این متغیرها را در برنامه‌ریزی و سیاست‌های آموزشی و پرورشی مد نظر قرار داد.