مفهوم استعاره و کارکرد آن در حوزه زبان و اقتضائات آن در تعلیم و تربیت

Abstract

تحول مفهوم استعاره و کارکرد آن، چون مینیاتوری از مطالعات زبان، رویکردهای متفاوت زبانی را چون پیوستاری‌ نشان می‌دهد که در یک سر آن زبان آرمانی راسل و ویتگنشتاینِ‌نخست و در سر دیگر زبان هنری و وجودی هایدگر قراردارد. در مقابلِ نگاه نمادین و پوزیتیویستی فیلسوفان تحلیلی اولیه که شفافیت و وضوحِ قابل‌اشاره را مطلوب می‌دانستند، رویکرد شاعرانه و وجودیِ نیچه و هایدگر‌، ابهام، رازآمیزی و حتی جنون را چون سبکی از زندگی می‌ستاید. با فاصله‌های متفاوت از دوسر این طیف، اندیشمندان و جریان‌های فکری مختلفی قراردارند که هر یک آموزه‌های متفاوتی پیش روی می‌گذارتد. این پژوهش با ارائة گزارشی مختصر از تحول مفهوم و کارکرد استعاره، نشان ‌می‌دهد جایگاه واهمیت استعاره در مطالعات زبان، به طور فزاینده‌ای از سنت بلاغی فاصله گرفته، گاه چون ماهیتِ زبان، وگاه چون توضیح‌دهنده‌ی فرایندهای شناختی و تربیتی ارتقا یافته است. ضمنِ گزارش این تحول مفهومی و کارکردی، تعدیل عقل‌گرایی، اهتمام به قوه‌ی تخیل و برجسته‌شدن رویکردهای زیبایی‌شناختی، کثرت‌گرایی و پذیرش‌ روایت‌های مختلف، فاصله‌گرفتن از جزم‌های تجربه‌گرایی، احترام به طبیعت و افزایش دغدغه‌های زیست‌محیطی، و توجه روزافزون به زبانِ مادری چون پیامدهای ترببیتی آن استنتاج شده است.