تاتیر تنش کم‌آبی بر رشد، عملکرد و غلظت آلوئین گیاه دارویی صبر‌ زرد (.Aloe vera L) در تاریخ های مختلف برداشت

Abstract

سابقه و هدف: صبر‌زرد یکی از مهم‌ترین و اقتصادی‌ترین گیاه دارویی در بسیاری از کشورهای دنیا می‌باشد که در صنایع غذایی، داروسازی و پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این گیاه به‌طور گسترده در مناطق گرم و خشک دنیا کشت می‌شود، هدف از این مطالعه ارزیابی تأثیر شدت‌های مختلف تنش کم‌آبی بر میزان رشد، عملکرد و غلظت آلوئین گیاه دارویی صبر‌زرد در دوره‌های مختلف رشد می-باشد.<br /> مواد و روش‌ها: این مطالعه به صورت کرت‌های خردشده در زمان با چهار تکرار، در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش کم‌آبی (۲۰، ۴۰، ۶۰، ۸۰% تخلیه ظرفیت زراعی در کل دوره رشد) و زمان‌های مختلف برداشت صبر‌زرد (90، 180 و 270 روز بعد از اعمال تیمارها) که تیمارهای آبیاری به‌عنوان عامل اصلی و زمان‌های برداشت به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تغییرات رشد، عملکرد و غلظت آلوئین در طول زمان تحت تأثیر تیمارهای مورد مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفتند.<br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد تنش کم‌آبی در همه مراحل رشد باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه صبر زرد شد به طوری که بیشترین تعداد، عرض و قطر برگ در تیمار 20 درصد تخلیه ظرفیت زراعی به دست آمد که نسبت به تیمار 80 درصد تخلیه ظرفیت زراعی که کمترین مقدار را داشت به ترتیب 19، 22 و 16 درصد افزایش نشان داد. همچنین بیش‌ترین ارتفاع گیاه و طول برگ در تیمار 40 درصد تخلیه رطوبت ظرفیت زراعی به دست آمد که در مقایسه با تیمار 80 درصد تخلیه ظرفیت زراعی که کمترین مقدار را داشت به ترتیب 16 و 21 درصد بیشتر بودند. بیشترین میزان وزن‌تر برگ و ژل در تیمار 40 درصد تخلیه ظرفیت زراعی 270 روز بعد از اعمال تیمار به دست آمد که در مقایسه با تیمار 80 درصد تخلیه ظرفیت زراعی به ترتیب 44 و 49 درصد بیشتر بودن.د همچنین نتایج نشان داد تنش کم آبی باعث کاهش تعداد پاجوش شد به طوری که بیشترین تعداد در تیمار 40 درصد تخلیه رطوبت ظرفیت زراعی 90 روز بعد از اعمال تیمارها به دست آمد. غلظت آلوئین و درصد مواد جامد نامحلول در گیاهان با افزایش شدت تنش کم آبی افزایش یافت. بر اساس نتایج بدست آمده تنش کم‌آبی باعث افزایش غلظت آلوئین و درصد مواد جامد محلول شد به طوری که بالاترین میزان در تیمار 80 درصد تخلیه ظرفیت زراعی به ترتیب 90 و 270 روز بعد از اعمال تیمارها به دست آمد.<br /> نتیجه‌گیری: به‌طورکلی با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق تنش کم‌آبی باعث کاهش رشد و عملکرد و افزایش غلظت آلوئین و مواد جامد محلول در گیاه صبرزرد گردید. به‌طوری که مناسب‌ترین تیمار 40 درصد تخلیه ظرفیت زراعی برای رشد و عملکرد، همچنین 80 درصد تخلیه ظرفیت زراعی برای غلظت آلوئین و مواد جامد محلول در هر سه تاریخ برداشت تعیین گردید.