ریشه‌زایی قلمه های ساقه پیچ امین الدوله (Lonicera japonica L.) تحت تیمار ترکیبات طبیعی و شیمیایی

Abstract

سابقه و هدف: پیچ امین الدوله با نام علمی Lonicera japonica L. گیاهی زینتی ارزشمند از گروه پیچ‌ها و بالارونده‌ها و با کاربرد بسیار وسیع در فضای سبز می‌باشد. بنابراین تولید آن در مدت زمان کمتر و با کیفیت بهتر از نظر تجاری بسیار حائز اهمیت می‌باشد. یکی از اقدامات مهم در تسریع فرآیند تولید گیاهان، بهبود سرعت ریشه‌دهی گیاهان و کوتاهتر نمودن این مرحله رشدی می‌باشد که در این زمینه از ترکیبات شیمیایی و روش‌های گوناگونی نیز استفاده می‌شود. امروزه استفاده از مواد طبیعی به‌عنوان جایگزین مواد شیمیایی در بهبود ریشه‌زایی قلمه‌های گیاهان زینتی مورد توجه است که در برخی موارد اثرگذاری بهتر و موثرتر این ترکیبات نسبت به ترکیبات شیمیایی نیز مشاهده شده است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیرگذاری برخی ترکیبات طبیعی (آلی) در مقایسه با ترکیب ریشه زایی متداول و شیمیایی IBA بر افزونش قلمه‌های ساقه پیچ امین الدوله صورت گرفت. همچنین به بررسی اثر قرص‌های هورمونی نیز بر فرآیند ریشه‌زایی این گیاه پرداخته شد.<br /> مواد و روش‌ها: این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 25 تیمار در قلب 6 گروه تیماری شامل هورمون اسید ایندول بوتیریک (IBA)، قرص آسپرین، قرص ال‌دی، عسل طبیعی، شیره انگور و صمغ عربی هر کدام در 4 غلظت در مقایسه با شاهد (آب مقطر) در 5 تکرار با 5 قلمه در هر تکرار در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی گرگان و آزمایشگاه باغبانی در سال 1395 انجام شد. صفات ریشه‌زایی شامل درصد ریشه-زایی، تعداد ریشه اولیه و ثانویه، طول ریشه اولیه، وزن تر و خشک ریشه و همچنین درصد زنده‌مانی قلمه‌های پیچ زینتی امین الدوله در این آزمایش اندازه‌گیری شد.<br /> یافته‌ها: بر اساس نتایج بدست آمده، تیمارهای طبیعی و شیمیایی بر صفات ریشه‌زایی پیچ امین الدوله در سطح 1% اثر معنی‌داری داشتند. در بین تیمارهای مورد بررسی، بهترین و بیشترین کمیت و کیفیت ریشه ها توسط تیمارهای 1000 میلی گرم در لیتر هورمون ایندول بوتیریک اسید و 60% عسل طبیعی مشاهده شد. بررسی جداگانه سایر تیمارهای طبیعی و شیمیایی نیز نشان داد که غلظت‌های 20% صمغ عربی، 20% شیره انگور، 5/0 قرص در لیترآسپرین (معادل 40 میلی‌گرم در لیتر) و 2 قرص در لیتر ال‌دی (معادل 36/0 میلی‌گرم در لیتر) بهترین نتایج را در ریشه‌زایی قلمه‌های پیچ امین الدوله در مقایسه با سایر غلظت‌های بکاررفته و نیز شاهد نشان دادند.<br /> نتیجه‌گیری: با توجه به اثرات مطلوب ترکیبات طبیعی همچون عسل طبیعی بر ریشه‌زایی قلمه‌های پیچ امین الدوله، با درنظرگرفتن صرفه اقتصادی، سلامت و نقش موثر این ترکیبات در کشاورزی ارگانیک، استفاده از ترکیبات طبیعی در اولویت بوده و به‌عنوان جایگزینی برای ترکیب شیمیایی IBA پیشنهاد می‌گردد. همچنین بهترین غلظت‌های سایر تیمارها نیز به دلیل برتری معنی دار نسبت به شاهد و نقش مثبتی که در تسریع فرآیند ریشه زایی دارند، قابل استفاده می‌باشند.