تسهیم یون‌ها و کربوهیدرات‌های محلول کل در برگ‌های مختلف ژنوتیپ‌های برنج در پاسخ به تنش شوری

Abstract

به‌منظور بررسی واکنش دو ژنوتیپ برنج (<em>Oryza sativa</em> L.) در تجمع و تسهیم سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، کلر، منگنز، فسفر و قندهای محلول کل در برگ‌های سوم، چهارم، پنجم و ششم، در پاسخ به تنش شوری، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به اجرا در آمد. در بررسی همبستگی بین صفات مختلف، وزن خشک، با تجمع املاح سدیم و کلر همبستگی منفی داشت. کاهش مشاهده شده در رشد، در ژنوتیپ IR29 (حساس به شوری) بیش از IR651 (متحمل به شوری) رخ داد. شوری سبب تجمع مقادیر بالای سدیم و کلر در برگ‌های هر دو ژنوتیپ شد و این افزایش در ژنوتیپ IR29 بیش از IR651 رخ داد. بیشترین تجمع سدیم و کلر در برگ‌های سوم و چهارم ژنوتیپ IR29 رخ داد. تجمع کربوهیدرات‌های محلول کل در اثر اعمال تنش شوری فقط در برگ‌های پنجم و ششم ژنوتیپ‌های مورد مطالعه افزایش یافت و در برگ‌های سوم و چهارم تغییری مشاهده نشد. نتایج به‌دست آمده نشان داد که تحت تنش شوری، کاهش در غلظت کلسیم در ژنوتیپ IR29 بیش از ژنوتیپ IR651 رخ داد با این وجود کاهش در تمام برگ‌های هر دو ژنوتیپ مشاهده شد. در ارتباط با تجمع منیزیم، در دو ژنوتیپ روند منظمی وجود نداشت. تحت تنش شوری، غلظت منگنز و فسفر تغییری نداشت، اما نسبت پتاسیم به سدیم در هر دو ژنوتیپ کاهش یافت که این کاهش در IR29 بیش از IR651 بود. ژنوتیپ IR651 توانست نسبت پتاسیم به سدیم را در برگ ششم، بالاتر از سایر برگ‌ها حفظ کند. به‌طور‌کلی، ژنوتیپ IR651 توانست یون‌های سمی را در برگ‌های پیر خود ذخیره کند تا از بروز خسارت به برگ‌های جوان جلوگیری نماید در حالی‌که در ژنوتیپ IR29 مقادیر بالایی از این یون‌ها در برگ‌های جوان تجمع یافت. همچنین، کلرور سدیم موجت اختلال در تعادل غلظت املاح در برگ‌های هر دو ژنوتیپ شد.