ردیابی ژن مقاومت به زنگ قهوه‌ای 32Lr در ارقام و لاین‌های گندم ایرانی با استفاده از آزمون تیپ آلودگی و نشانگرهای مولکولی پیوسته به ژن 32Lr

Abstract

بیماری زنگ قهوه‌ای (زنگ برگی) گندم، یکی از بیماری‌های بسیار مهم در کشور ایران می‌باشد که تقریباً در تمام مناطق گندم‌خیز ظاهر می‌شود و عملکرد و کیفیت گندم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. مهم‌ترین استراتژی مقابله با این بیماری استفاده از مقاومت ژنتیکی است و تاکنون 51 ژن مقاومت به زنگ قهوه‌ای در گندم گزارش شده است. این پژوهش به‌منظور شناسایی حضور و یا حضور نداشتن ژن مقاومت به زنگ قهوه‌ای 32<em>Lr</em> در 48 رقم و لاین گندم ایرانی با استفاده از آزمون مورفولوژیکی و نشانگرهای مولکولی پیوسته به ژن 32<em>Lr</em> انجام گردید. آنالیز تیپ آلودگی براساس دستورالعمل بین‌المللی برودر (1973) با استفاده از 6 جدایه زنگ قهوه‌ای شناسایی شده در ایران انجام شد که 17 رقم از 48 رقم مورد مطالعه، نسبت به جدایه‌های بیماری‌زا بر روی ژن مقاومت به زنگ قهوه‌ای 32<em>Lr</em> از خود تیپ آلودگی پایین‌تری نشان دادند. مقاومت موجود در این ارقام و لاین‌ها ناشی از حضور ژن یا ژن‌هایی، غیر از ژن مقاومت به زنگ قهوه‌ای 32<em>Lr</em> می‌باشد، در ضمن احتمال حضور ژن مقاومت به زنگ قهوه‌ای 32<em>Lr</em> یا ژن‌هایی با اثر مشابه در 25 رقم و لاین مورد آزمایش پیش‌بینی گردید و در 6 رقم احتمال حضور ژن 32<em>Lr</em> منتفی گردید. در بخش مولکولی با استفاده از نشانگرهای مولکولی رپید (49S و 421S) وجود نوارهای 1100 جفت باز و 640 جفت باز که در مطالعات قبلی همبستگی زیادی با ژن 32<em>Lr</em> در گندم نشان داده اند در 48 رقم گندم مورد مطالعه قرار گرفت. طبق انتظار نوارهای 1100 و 640 جفت باز در رقم شاهد مثبت (لاین ایزوژن حاوی ژن 32<em>Lr</em>) مشاهده گردید ولی در هیچ‌یک از نمونه‌های مورد مطالعه و شاهدان منفی (رقم بولانی و آگرالوکال) تکثیری مشاهده نشد. نتایج داده‌های مولکولی در توافق با آزمون تیپ آلودگی بیانگر این حقیقت است که در این پژوهش، ارقام و لاین‌های گندم مورد مطالعه، فاقد ژن مقاومت به زنگ قهوه‌ای 32<em>Lr</em> می‌باشند.