تأثیر سطوح مختلف تراکم بر سرعت و روند پر شدن دانه، عملکرد و اجزاء عملکرد در ارقام لوبیا چیتی

Abstract

به‌منظور بررسی اثرات رقم و تراکم بوته بر سرعت و روند پر شدن دانه، عملکرد و اجزاء عملکرد لوبیا چیتی یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی (تبریز) به اجرا در آمد. سه رقم خمین، G-14088 و 11816 (امیدبخش) در چهار تراکم 14، 20، 30 و 60 بوته در مترمربع در مزرعه کشت شدند. در این بررسی با استفاده از یک مدل خطی دو تکه‌ای، پارامترهای مربوط به پر شدن دانه ارزیابی گردید. چهار پارامتر سرعت پر شدن دانه، زمان رسیدگی وزنی، حداکثر وزن دانه و دوره مؤثر پر شدن دانه به‌طور معنی‌داری تحت‌تأثیر اثر متقابل رقم و تراکم قرار گرفتند، به‌طوری‌که بیش‌ترین مقادیر این چهار پارامتر از رقم خمین در کم‌ترین تراکم (14 بوته در مترمربع) به‌دست آمد. این پارامترها در ارقام خمین و G-14088 با افزایش تراکم بوته در واحد سطح، کاهش معنی‌داری یافتند. بین ارقام لوبیا و نیز بین تراکم‌های مختلف از نظر همه صفات مربوط به عملکرد و اجزاء عملکرد اختلاف معنی‌داری وجود داشت اما اثر متقابل رقم و تراکم فقط در مورد صفات تعداد روز تا رسیدگی، تعداد نیام در بوته، وزن صددانه، عملکرد دانه در هکتار و درصد پروتئین دانه معنی‌دار بود، به‌طوری‌که همه این صفات (به‌جز عملکرد دانه) با افزایش تراکم بوته در واحد سطح، کاهش یافتند اما زیادی تراکم و افزایش تعداد غلاف در مترمربع، همه آن‌ها را جبران نموده و در نهایت عملکرد دانه در هکتار که مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین پارامتر محسوب می‌شود با افزایش تراکم افزایش یافت و بیش‌ترین عملکرد دانه نیز از رقم خمین در تراکم 30 بوته در مترمربع به‌دست آمد. رقم خمین به‌دلیل برخورداری از بیش‌ترین سرعت پر شدن دانه، دوره مؤثر پر شدن دانه، حداکثر وزن دانه، تعداد دانه در بوته، وزن صددانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه، مناسب‌ترین رقم در منطقه و تراکم 30 بوته در مترمربع به‌عنوان تراکم مطلوب شناخته شد.