سفر و پندارهای قالبی دربارهء شرق در آثار رمانتیک فرانسه

Abstract

واژهء سفر در ادبیات با exotism به معنی غیربومی همراه است. این کلمه پس از قرن نوزدهم در ادبیات فرانسه رواج پیدا کرد، آن هم به دلیل سفرهای متعدد نویسندگان به نقاط مختلف، از جمله به مشرق زمین. ره آورد این سفرها یک سلسله پندارها و عبارات قالبی بود که بعضی از آنها هنوز در ادبیات فرانسه به کار می رود. اینها از سویی ناشی از میل به غربی سازی شرق در نزد اروپاییان است و از سوی دیگر بیانگر نوعی بینامتنی. پندارهای قالبی از شرق متکی بر مجموعه ای از اعتقادات و برداشت ها از فرهنگ و تمدن شرق و مقایسهء آنها با آداب و رسوم غربیها است. در برخورد دو فرهنگ، چنانچه نویسنده دگربودگی را به راحتی نپذیرد، این پندارها جنبهء منفی پیدا می کنند. در قرن بیستم چون تعداد نویسندگانی که در آثارشان از شرق سخن می رانند به مراتب بیش از قرن نوزدهم است و بسیاری از آنها نویسندگان شرقی ولی فرانسه زبانی هستند که به تجلیل از ارزش ها، فلسفه و اندیشه های شرق پرداخته اند، تصویری که از مشرق زمین در ادبیات فرانسه ارائه می شود متفاوت با آن چیزی است که در ادبیات قرن نوزدهم می بینیم.