بررسی ساختار روایی و زبانی در رمان نو: داستان کوتاه آوازی غمناک برای یک شب بی‌مهتاب اثر بهرام صادقی

Abstract

بهرام صادقی (1315-1363) آثار خود را میان سال‌های 1335 تا 1350 خورشیدی نوشت، و مجموعة سنگر و قمقمه‌های خالی (1349) وی، به نمونة بارزی از رمان‌نو (داستان‌نو) در نثر و داستان‏ نویسی فارسی تبدیل شد. این مجموعه، شامل بیست‏ و‏چهار داستان می‌باشد که از آن میان «آوازی غمناک برای یک شب بی‌مهتاب»، به‏ منظور بررسی در پرتو رویکردهای فُرمالیستی و ساختارگرا برگزیده شده است. برخی از دلایل این انتخاب عبارت‏ اند از حجم موجز و کوتاه داستان، و نیز ویژگی‌های منحصر به فرد زبانی و ساختاری، نظیر چیدمان شمارشی وقایع و متن به شدّت صورت‌گرای آن. بهرام صادقی روش‏ های روایی سنّت‌شکنی را برای مشارکت ذهنی مستمرّ خواننده به کار برده است: «آشنایی‌زدایی»، «بیگانه‌سازی یا فاصله‌گذاری»، «نزدیک‌نمایی»، «جبرسازی» و «عنصر مسلّط». هدف این پژوهش، واکاوی ساختار روایی و زبانی داستان کوتاهی از بهرام صادقی است، تا هم فنون کلامی نویسندگان رمان‌نو (داستا‌ن‌نو) آشکار گردد، و هم سبک گونه‌ای از نثر فارسی که در دوران معاصر بازتاب در خور توجّه‌ای داشته است، بازشناسی شود.