شرط توالی در قراردادهای الکترونیکی

Abstract

یکی از مسائل و مشکلات مطرح‌شده در قراردادهای الکترونیکی شرطیت توالی (موالات) بین ایجاب و قبول است. زیرا بر اساس برخی مواد قانونی و آرای فقهی، وجود اتصال بین ایجاب و قبول لازم است و از طرفی در نگاه آغازین چنین به‌نظر می‌رسد که بین ایجاب و قبول در قرارداد الکترونیکی فاصله است و شرط توالی در قرارداد الکترونیکی رعایت‌شدنی نیست. نتیجۀ فقهی این مقاله پس از بررسی اصل اولی در مورد شرطیت توالی و پیشینۀ آن، جمع‌آوری و نقد همۀ دلیل‌های شرطیت توالی و تطبیق آنها بر قرارداد الکترونیکی و نیز بررسی وجود موالات و امکان رعایت آن در این نوع قراردادها این است که اولاً موالات بین ایجاب و قبول به‌دلیل کافی نبودن ادله شرطیت ندارد؛ ثانیاً اگر هم دلیل‌های ذکرشده کافی باشد، شامل قرارداد کتبی و الکترونیکی نمی‌شود؛ ثالثاً در قرارداد الکترونیکی حتی از نوع آفلاین بین ایجاب و قبول اتصال وجود دارد یا اتصال‌پذیر است؛ بنابراین قرارداد الکترونیکی طبق همۀ آرای فقهی یا محکوم‌ به صحت است یا قابلیت انعقاد آن با رعایت شرط توالی را دارد.