واکاوی مفهوم کعب در مسئلۀ مسح پا از منظر فقه امامیه

Abstract

در فقه شیعه، کعب به‌عنوان انتهای محدودۀ طولی مسح پا بیان شده است. در لغت، بر 4 موضع از پا، کعب اطلاق می‌شود؛ فقهای شیعه اگرچه اتفاق نظر دارند که کعب در مسئلۀ وضو به خلاف عامه، برآمدگی‌های طرفین پا نیست، اما در تعیین آن از بین دیگر مصادیق اختلاف دارند و بر دو قول هستند؛ دستۀ اول آن را برآمدگی روی پا و دستۀ دوم آن را مفصل مچ می‌دانند. این اختلاف ناشی از صدق لغوی کعب بر این دو موضع و روایات باب وضوست. در این پژوهش با بررسی ادلۀ لغوی، فقهی و روایی هر دو قول مشخص شده است که هیچ‌کدام تام نیستند و تعیین قطعی کعب مقدور نیست و مفهوم آن مجمل است؛ بنابراین از آنجا که مسئلۀ اقل و اکثر ارتباطی است، نسبت به زائد برائت جاری شده و در نتیجه مسح تا برآمدگی روی پا کافی و مجزی است.