محدودۀ شرعی تمکین عام زوجه

Abstract

موضوع اذن شوهر همواره یکی از موضوعات بحث برانگیز میان فقها بوده است. اصل لزوم استیذان زوجه برای خروج از منزل، با استناد به روایاتی که بیان خواهیم کرد از سوی فقها پذیرفته شده است. سؤال اساسی در این زمینه دربارۀ محدودۀ استیذان است که آیا زوجه در هر خروجی به‌طور مطلق نیازمند اذن زوج است یا اینکه استیذان در موارد خاصی (مانند موردی که باحقوق زوج منافات داشته باشد) لازم است؟ سخنان بسیاری از فقهای متقدم و متأخر امامیه مانند شیخ مفید، شیخ طوسی، ابو‌‌الصلاح حلبی، علامه حلی، امام خمینی و آیت الله سیستانی ظهور در وجوب مطلق اذن و فتاوی برخی از فقهای معاصر مانند آیت‌الله خویی، شیخ محمد مهدی شمس‌الدین، سید محمد حسین فضل الله، آیت الله محمد موسوی بجنوردی و آیت الله جناتی ناظر بر قول دوم است. گرچه برخی از آیات قرآن مثل آیۀ «الرجال قوامون علی النساء» به نحو عموم و غیر مستقیم به اصل استیذان زوجه از زوج اشاره دارند، در مورد محدودۀ استیذان آیه‌ای نیافتیم، پس در این مقاله به بررسی روایات وارده از معصومان (ع) در زمینۀ محدوده و قلمرو نیاز به اذن زوج درخروج زوجه ازمنزل پرداخته‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که در مواردی که اذن شارع برای خروج وجود ندارد، استیذان از زوج لازمست.