ظروف مجسمه‌ای جانورسان کلماکره

Abstract

پیشینه تاریخی مناطق تحت نفوذ حکومت ایلام و کشف گنجینه‌های نفیس و ارزشمند ارجان، کلماکره و رامهرمز از دوران ایلام نو در سال‌های اخیر، موضوع مهمی است‌ که می‌بایست مورد توجه ویژه پژوهشگران قرار گیرد. ایلامیان مجموعه اقوامی بودند که از هزاره چهارم تا هزاره اول ق.م، بر بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی ایران فرمانروایی داشتند. گستره‌ کشور ایلام شامل خوزستان، لرستان کنونی، پشتکوه ایلام و کوه‌های بختیاری بوده است. کشور ایلام شامل دو بخش ‌کوهستانی و دشت بوده که به شکل فدرال اداره می‌شد و به مرکزیت شهرهای بزرگ آن، حکومت‌های مستقل و خودگردانی تشکیل می‌شد. شاهکان ساماتورا (صاحبان گنجینه کلماکره) نیز یکی از این ایالت‌های مستقل در دوران ایلام نو بودند که گنجینه پادشاهی آنها به طور اتفاقی در غار کلماکره شامل صدها قلم شیء منحصر به فرد نقره و طلا در سال 1368 در پلدختر لرستان کشف و تعداد بسیار زیادی از آنها به صورت قاچاق از کشور خارج شد. تکنیک ساخت و وجود کتیبه‌هایی به خط و زبان ایلام نو روی برخی از اشیاء ارتباط آنها را با افق فرهنگی ایلام نو آشکار می‌کند. ساماتورا نام یکی از حکومت‌های ایلامی مآب، در حوضه رود سیمره در جنوب لرستان بوده که در طول قرن هفتم و اوایل قرن ششم ق.م به وسیله شاهکان محلی ساماتورا اداره می‌شده است. در این مقاله ما به معرفی و تحلیل ظروف جانورسان این گنجینه که شیوه هنری و موضوع اصلی آنها نقوش جانوری است و دارای کارکرد آب پاش برای ریختن مایعات در مراسم آیینی و تشریفاتی بوده، می‌پردازیم. این گونه از اشیاء علاوه بر خصوصیات زیبایی‌شناسانه هنری، از نظر تاریخی دارای اهمیت خاصی هستند. مهم‌ترین اهمیت کشف این اشیاء کمک به مطالعه مناسبات تجاری و فرهنگی با همسایگان خود در این دوره تاریخی است و عدم کشف نمونه‌های مشابه آنها از سایر نقاط دیگر اهمیت مطالعه آنها را دوچندان می‌کند.