بررسی معنا، شرایط و آثار شفاعت پیامبر اکرم (ص) از منظر مذاهب اسلامی

Abstract

بررسی دیدگاه اندیشمندان برجسته مذاهب اسلامی در مورد شفاعت از آن جهت مهم و قابل توجه است که علی‌رغم این ادعا که گفته می‌شود همه اندیشمندان و پیروان مذاهب اسلامی به اصل شفاعت پیامبر (ص) باور دارند، ولی درباره معنای شفاعت و شرایط و آثار آن اختلاف نظرهای جدی وجود دارد. معتزله شفاعت را به معنای واسطه قرار دادن دیگری برای طلب منفعت و پاداش بیشتر نیکوکاران (اهل ایمان) در قیامت می‌دانند و مرتکبین گناه کبیره را مستحق شفاعت نمی‌دانند. ولی دیگر اندیشمندان مذاهب اسلامی، آن را وسیله نجات و رفع عذاب از گنهکاران تفسیر می‌کنند. شیعه و اشاعره شفاعت را مخصوص مرتکبین گناه کبیره می‌دانند. وهابیت نیز، هر چند که اصل شفاعت پیامبر (ص) در روز قیامت را قبول دارند، طلب شفاعت از شافعان به صورت مستقیم، و همچنین طلب شفاعت از انبیا و اولیا را پس از مرگشان، جایز نمی‌دانند. مقاله حاضر ضمن تبیین دیدگاه اندیشمندان مذاهب اسلامی در باب شفاعت، موارد اختلاف اندیشمندان مذاهب عمده اسلامی را مورد اشاره قرار می‌دهد و سپس به نقد دیدگاه وهابیت می‌پردازد و نشان می‌دهد که دیدگاه آنان مخالف آموزه‌های روشن قرآن و سنت، و مغایر با دیدگاه دیگر مذاهب اسلامی است.