رویکرد سیستمی به شهر به مثابۀ یک سیستم سیاسی-فضایی از دیدگاه کوهن و سوجا

Abstract

در نگرش سیستمی، شهر بصورت نظامی یکپارچه ازسطوح فضایی مختلف، که نشان‌دهنده نوعی پیوستگی متقابل میان خرده سیستم‌های یک سیستم شهری است، مطالعه می‌شود. به بیان دیگر، یک سیستم شهری درچارچوب رویکرد سیستمی، نه تنها از مجموعه سکونتگاههای شهری تشکیل شده است، بلکه جریان‌ها و روابط فضایی میان شهرها را نیز دربرمی‌گیرد؛ بطوری‌که به‌دلیل ساختار و کارکردش در مقیاس‌های گوناگون توسعه به ایفای نقش می‌پردازد. این مقاله، با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی، به تبیین دیدگاه‌های دو تن ازجغرافیدانان سیاسی بزرگ یعنی سائول برنارد کوهن و ادوارد سوجا در باره چگونگی مطالعه شهر به مثابه یک سیستم می‌پردازد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهند، از نظر کوهن، «سیستم سیاسی» نقطۀ شروع تحلیل فرایندهای سیاسی است زیرا فرایندها در درون آن عمل می‌کنند؛ ازاین رو، اولاً، مفاهیم «فرایند» و «سیستم»، جدایی‌ناپذیرند. ثانیاً، «نیروهای اجتماعی» اساس سیستم سیاسی شهر هستند زیرا با ایجاد تبادلات سیاسی ، نهادها از طریق آنها عمل می‌کنند و به محیط مربوط شکل می‌دهند. درحالی‌که، سوجا، ضمن توجه به دو سیستم فضایی و سیاسی شهر براین باوراست، «سیستم فضایی شهر»، بخشی از فضاست که به طور رسمی و کارکردی، از طریق الگودهی به ویژگی‌ها و ساختاربندی جریان‌ها و اهداف سازماندهی شده است. اما در عین حال، یک نظم جغرافیایی ذاتی در جامعۀ انسانی وجود دارد؛ یک «آناتومی فضایی» از «رفتار انسان» و «سازمان اجتماعی» که مشخصه‌های قابل کشف و منظمی دارد. به همین جهت از نظر وی، نوعی نظم و ترتیب در سیستم‌های فضایی بویژه «سیستم سیاسی شهر» متمرکز است.