اثر شوری و سدیمی بودن آب آبیاری بر برخی ویژگی های فیزیکی خاک

Abstract

از چالش‌های مهم توسعه پایدار کشاورزی و امنیت غذایی، حفاظت از منابع آب و خاک با الگوی فعلی تولید محصولات زراعی است. در اغلب موارد، افزایش عملکرد محصول همراه با پیامدهای منفی بر محیط زیست بوده است. شور و سدیمی شدن خاک یک خطر عمده زیست محیطی است که پتانسیل کشاورزی را محدود می‌کند و با مدیریت نادرست کشاورزی و استفاده بیش از حد از منابع آب به‌ویژه در اقلیم‌های خشک ارتباط تنگاتنگی دارد. این مقاله به منظور کمک به تولیدکننده زراعی یا مالک زمین‌های کشاورزی برای درک تفاوت‌های بین شرایط شور و سدیمی تهیه شده است و در آن، پیامدهای منفی شوری و سدیمی بودن آب آبیاری بر خاک بررسی شده و به کاربرد نتایج پژوهش در مدیریت مناسب زمین‌ها و بررسی عوامل مؤثر بر تخریب ساختمان خاک اشاره شده است. در این پژوهش، دو خاک لوم‌رسی و لوم‌شنی با کیفیت‌های متفاوت آب (ترکیبی از سطح‌های مختلف شوری و سدیم) پنج بار تر و خشک شدند. مقدار رطوبت خاک در مکش‌های ماتریک 0، 10، 20، 40، 60، 100، 300، 1000، 2000، 4000 و 15000سانتی‌متر، رس قابل پراکنش و هدایت هیدرولیکی اشباع خاک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که افزایش سدیم سبب پراکنش ذرات ریز خاک گردید و با افزایش رس قابل پراکنش خاک، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک را کاهش می‌دهد. همچنین افزایش سدیم با تبدیل منافذ درشت به منافذ ریز، رطوبت خاک را در مکش‌های ماتریک بالا افزایش داد. افزایش شوری آب، سبب هم‌آوری ذرات خاک شد و با ایجاد منافذ جدید در خاک، ظرفیت نگهداشت آب افزایش یافت.