استفاده از آب‌های شور برای تولید پایدار گندم

Abstract

افزایش تولید محصولات کشاورزی و درآمد زارعین از اهداف مهم سیاستگذاران بخش کشاورزی می‌باشد. اما محدودیت و بحران منابع آب این بخش را با چالش‌های جدی مواجه نموده و به تبع آن مدیریت منابع آب بخش کشاورزی را به چاره‌جویی و استفاده از منابع آب جایگزین به ویژه آب‌های شور، برای تداوم فعالیت‌های کشاورزی واداشته است. در این مقاله با استناد به شواهد تجربی و یافته‌های علمی داخلی و خارجی، امکان‌پذیری کاربرد منابع آب شور در فعالیت‌های کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی است مصرف آب‌های شور زهکش‌ها که از نظر معیارهای کیفی جزء آب‌های غیرقابل مصرف در کشاورزی محسوب می‌شوند، می‌توانند تأثیر مثبت و تعیین‌کننده‌ای در افزایش تولید و درآمد برخی محصولات کشاورزی مانند گندم، پنبه، گیاهان علوفه‌ای و ... داشته باشند، ضمن اینکه می‌توانند زمینه‌های صرفه‌جویی در مصرف منابع آب شیرین و توسعه سطح کشت را فراهم نمایند. برای مثال آبیاری گندم با آب شور زهکش (dS/m12) در استان گلستان، عملکرد محصول را حدود 10 درصد کاهش می‌دهد. همچنین ترکیب آب شور زهکش با شوری dS/m20 با آب غیرشور (dS/m1) به نسبت 50 درصد، اگر چه عملکرد گندم را از 4000 کیلوگرم به حدود 3600 کیلوگرم در هکتار کاهش می‌دهد اما با صرفه‌جویی 50 درصدی منابع آب شیرین فرصت جدیدی برای حفظ پایداری منابع آبی و یا توسعه سطح کشت و افزایش تولید ایجاد می‌شود. در پایان مقاله چالش‌های اصلی کاربرد منابع آب شور بیان و پیشنهاداتی برای سیاستگذاری و کاربرد پایدار این منابع در بخش کشاورزی ارائه شده است.