مدیریت آبیاری در کشت گل محمدی

Abstract

کشور ایران به لحاظ شرایط مناسب اقلیمی و تنوع آب و هوائی، دارای پتانسیل بالائی در تولید گیاهان زینتی و داروئی است. کشت این گیاهان به دلیل ویژگی‌های متعدد ازجمله؛ امکان پالایش پارامترهای محیطی، بهره‌وری بالاتر نهاده‌های تولید، ارز‌بری کم، امکان تولید خارج از فصل، ارزش‌افزودۀ بالا و ایجاد شغل و ارز‌آوری، از سال‌های اواخر دهه 70 شمسی از رشد فزاینده‌ای برخوردار شده است. به همین دلیل دولت اخیراً، سرمایه‌گذاری‌های کلانی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم (احداث مجتمع و شهرک‌های گلخانه‌ای و احداث چهار پایانه تخصصی صادرات گل و گیاه در شهرهای تهران، محلات، دزفول و تنکابن) به‌منظور اصلاح ساختار نظام عرضه و فروش محصول انجام داده است. علی­رغم تنوع وسیع اقلیمی و امکان کشت گونه‌های دارویی و تزئینی مختلف و متناسب با شرایط اقلیمی در هر منطقه در کشور، قسمت قابل‌توجهی از آن، در مناطق خشک و نیمه­خشک واقع‌شده و ازنظر تأمین و تخصیص منابع آبی دارای محدودیت است. بنابراین نیاز به برنامه‌ریزی مناسب به‌منظور استفاده بهینه از منابع محدود آب در کشور احساس می‌شود. دراین‌ارتباط، یکی از اهداف مهم در کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی و تزئینی، برنامه­ریزی آبیاری برای تولید این محصولات است. گل محمدی یکی از گیاهانی است که به لحاظ داشتن کاربردهای چندگانه تزئینی، دارویی و بهداشتی، دارای ارزش و جایگاهی ویژه‌ای برای تجارت جهانی است. گونه ایرانی این گل در دنیا منحصربه‌فرد است. این گیاه بسیار مقاوم به شرایط محیطی بوده و اکثر شرایط آب و هوائی را به‌خوبی تحمل می‌کند. همچنین، نسبت به کم‌آبی مقاوم بوده و بسته به منطقه کشت‌شده، بین 7 تا 15 روز یک‌بار در زمان گل­دهی و 20 تا 30 روز یک‌بار در دیگر دوره‌های رشد، آبیاری می‌شود. توسعه روزافزون کشت گل محمدی در عرصه کشاورزی کشور به‌ویژه در استان‌هایی با اقلیم خشک و نیمه‌خشک با توجه به مقاومت این گیاه به شرایط کم‌آبی می‌تواند به‌عنوان یک محصول راهبردی در زمینه حمایت از اقتصاد روستائیان، اشتغال‌زایی جوانان با توسعه صنایع کوچک جایگاه خاصی را به خود اختصاص دهد. هدف از این مقاله ضمن مرور قابلیت‌های گل محمدی به‌عنوان گیاه بومی کشور در سازگاری با شرایط فزایندۀ خشکی و خشک‌سالی، ترسیم مدیریت آبیاری این گل است.