معرفی و اصلاح شاخص‌های آسیب‌پذیری آب آبیاری

Abstract

در سال‌های اخیر با توجه به مشکل کم‌آبی و خشک‌سالی کشور ایران، استفاده از آب‌های جاری رودخانه‌ها برای مصارف کشاورزی از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. شاخص‌های ارزیابی کیفیت و آسیب‌پذیری بسیاری درزمینه آب آشامیدنی ارائه‌شده است، ولی متأسفانه به توسعه شاخص‌های مناسب آسیب‌پذیری و کیفیت آب آبیاری اهمیت خاصی داده نمی‌شود؛ بنابراین در این مطالعه هدف ارائه شاخص‌های اصلاح‌شده برای ارزیابی آسیب‌پذیری آب آبیاری می‌باشد. در این مطالعه شاخص‌های آسیب‌پذیری NSFWQI، BCWQI، CWQI و OWQI با توجه به دیاگرام ویلکاکس و استاندارد FAO-286 برای کیفیت آبیاری تحت‌فشار، اصلاح و برای ارزیابی آب آبیاری مورداستفاده قرارگرفته است. شاخص‌های ارزیابی مذکور برای پارامترهای کیفی SAR، Na⁺، Cl^-، pH، HCO^3-، EC و TDS اندازه‌گیری شده در ایستگاه‌های هیدرومتری کینه ورس و قروه بر روی رودخانه ابهر رود، از سال 1380 تا 1389 موردبررسی قرارگرفته است. نتایج حاکی از آن بود که این شاخص‌ها در ارزیابی آسیب‌پذیری آب آبیاری موردپذیرش بوده و در مورد رودخانه ابهر رود نتایج یکسانی را ارائه نمودند. ایستگاه کینه ورس در ارزیابی تمام شاخص‌ها دارای آسیب‌پذیری کمتری نسبت به ایستگاه قروه بود و این امر در واقعیت نیز مشهود است. شاخص NSFWQI به‌عنوان بهترین و مناسب‌ترین شاخص ارزیابی آسیب‌پذیری آب آبیاری معرفی شد. به‌منظور تعیین ضرایب پارامترهای مؤثر در شاخص NSFWQI پرسش‌نامه‌هایی تهیه و در اختیار متخصصان آبیاری و کشاورزی قرار گرفت. با توجه به اولویت‌بندی و امتیازبندی اعلام‌شده از طرف آن‌ها و به‌کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی AHP، وزن پارامترهای کیفی در شاخص NSFWQI تعیین گردیده است.