مدلسازی ریاضی عوامل انسانی در سیستم با محدودیت دوگانه

Abstract

پژوهش حاضر با هدف به‌کارگیری مهندسی عوامل انسانی در سیستم‌های با محدودیت دوگانه به مطالعه و مدلسازی عوامل انسانی مهم در مسئله زمانبندی کارکنان پرداخته است. در مطالعات گذشته زمانبندی‌های شیفت کاری بیشتر بر مبنای عوامل محدود‌کننده ماشین و برنامه‌ریزی تولید انجام می‌گرفت و در بهینه‌سازی سیستم‌های زمانبندی، عوامل انسانی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو در این مقاله به مهندسی عوامل انسانی در برنامه‌ریزی و زمانبندی شیفت‌های کاری پرداخته شده است. عوامل انسانی مورد مطالعه عبارت از یادگیری، فراموشی، خستگی، استراحت و تابع هدف مدل ریاضی کمینه‌سازی نسبت تعداد کارکنان به کارایی آنان است. برای بررسی کارایی مدل ریاضی و بررسی تأثیر عوامل انسانی بر کارایی زمانبندی کارکنان، چهار سناریوی زمانبندی با مجموعه پارامترهای انسانی مختلف توسط مدل ریاضی حل و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که پارامترهای انسانی بر کارایی سیستم با محدودیت دوگانه تأثیر داشته و انتخاب سناریوی زمانبندی مناسب می‌تواند تا 20/0 کارایی کارکنان را افزایش دهد. همچنین با توجه به تأثیر پیچیده پارامترهای انسانی بر عملکرد سیستم، هر سازمان باید با توجه به پارامترهای انسانی مختص مشاغل خود زمانبندی شیفت‌های کاری را تعریف کند. با توجه به پارامترهای تعریف شده در این پژوهش، سناریو زمانبندی مبتنی بر یک زمان استراحت نسبت به سناریو زمانبندی با زمان‌های استراحت متعدد کاراتر است. همچنین در شرایط میانگین مقادیر مختلف پارامتر خستگی، کارایی سناریوهای مورد استفاده کارگاه‌های تولیدی کارایی بهتری نسبت به دو سناریوی دیگر دارد.