نخستین روزنامۀ تاجیکی و استقلال ملی

Abstract

روزنامۀ <em>بخارای شریف</em> اولین مطبوعات فارسی ورارود و نخستین روزنامه به زبان فارسی تاجیکی است که به سعی و کوشش میرزامحی‌الدین و میرزاسراج و به سردبیری میرزاجلال یوسف‌زاده در امارت بخارا عرض هستی کرده است. این مقاله که با هدف بررسی فعالیت‌های گوناگون این روزنامه و سردبیر آن به‌نگارش درآمده است، بیش از همه به معلومات ص. عینی و در مرحلۀ نو به مقاله‌های استاد ولی صمد تکیه دارد. درخصوص بیداری فکری مردم و خودشناسی ملی تاجیکان در عصر جدید، نقش روزنامۀ <em>بخارای</em> <em>شریف</em> را نمی‌توان نادیده گرفت؛ حال ‌آنکه با کمال تأسف این روزنامه و به‌طور کلی تاریخ مطبوعات ادواری آسیای میانه در ابتدای سدۀ بیستم، چنان‌که باید و شاید، از طرف محققان مورد توجه و بررسی قرار نگرفته است. اطلاعاتی هم که در برخی از رساله‌ها در این زمینه یافت می‌شود، در بیشتر موارد فاقد حقیقت‌های تاریخی‌اند. در این مقاله، ضمن معرفی برخی از این پژوهش‌های کم‌اعتبار، انجام پژوهش‌های ژرف و دقیق در این زمینه امری ضروری تلقی شده است. در ادامه نیز با تبیین سلسله‌مقاله‌های سردبیر روزنامه، میرزاجلال، به نقش او در جریان معارف‌پروری و اصلاحات تأکید شده است. نگارنده در پایان به این نتیجه رسیده است که روزنامۀ <em>بخارای</em> <em>شریف</em> و سردبیر روشنفکر آن، میرزاجلال، در تصویر و بیان دردهای زمین و زمان بخارا، بیداری و خودشناسی ملی تاجیکان نقش بسیار مؤثری داشته‌اند که تحقیقات جدی دربارۀ آن از وظیفه‌های اصلی روزنامه‌نگاران و ادبیات‌شناسان است.