مرجانی و مرحلۀ نو رشد ادبی خلق‌های تاجیک و تاتار

Abstract

گسترش روابط دوجانبۀ ادبیات معارف‌پروری و دورۀ نوی آن (جدیدیه) در تاریخ افکار اجتماعی دیدگاهی نوین گشود. ش. مرجانی از دانشمندان برجستۀ معارف‌پرور تاتار است که در کنار دیگر دانشمندان این جریان برای ترقی حیات و برابر کردن تمام ارکان فرهنگ و ادب با سطح اروپایی تلاش کرده است. فعالیت‌های مرجانی نشان‌دهندة ارتباط او با حوزة تمدن ایرانی است. او از دوران نوجوانی با زبان فارسی تاجیکی آشنا بوده و برای طالب‌علمان تاتار دستور نو صرف‌و‌نحو فارسی تاجیکی تألیف کرده است. در این مقاله ضمن بیان شرح مختصری از زندگی مرجانی، تلاش‌های او در مسیر معارف‌پروری و اصلاحات‌خواهی به‌تفصیل مورد بحث قرار گرفته است. از مجموع مباحث این مقاله می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که افکار معارف‌پروری و مطبوعات جدیدیۀ تاتاری انعکاس‌دهندۀ روح زمان خود بوده، سنت تاریخی را ادامه داده و در مسائل مهم جامعۀ ادبی مردم تاجیک و تاتار روح تازه دمیده است.