بانوان سخنور خجند

Abstract

خجند شهری است معروف در سرزمین ماوراءالنهر که از قدیم مرکز علم و ادب و تمدن بوده است. در این مقاله، به برخی ویژگی‌های شعری بانوان سخن‌سرای خجند که نمایانگر جهان‌بینی، ذوق، محیط اجتماعی و سبک نگارش آن‌هاست، پرداخته شده است. از میان بانوان سخن‌سرای خجند می‌توان به مونسه مهستی خجندی، زیبای خجندی، فضیلت خجندی و شریفه‌بی‌بی عاجز خجندی اشاره کرد. مونسه مهستی از شاعره‌های ممتاز خجندی‌الاصل است که در رباعی‌سرایی بسی چیره‌دست بود. تخیلات بکر، صور خیال جذاب، سادگی زبان و مضامین عاشقانه از ویژگی‌های برجستۀ اشعار اوست. زیبای خجندی از دیگر بانوان سخن‌سرای خجند است که باوجود ازبین رفتن دیوان اشعارش نمونه‌هایی از اشعار او در بیاض‌ها و سفینه‌ها ثبت است. وی به سبک خراسانی شعر می‌سروده و موضع غزلیاتش نیز غالباً عاشقانه بوده است. قنبرخان خجندی و دخترانش معظم و معطرخان از دیگر شاعره‌های نامدار منطقۀ خجند هستند که به زبان تاجیکی و ترکی شعر سروده‌اند. از دیگر شاعره‌های منطقۀ خجند می‌توان به فضیلت و شریفه‌بی‌بی‌ عاجز خجندی اشاره کرد. در این مقاله نگارنده پس از معرفی این شاعران و بررسی مضامین و سبک شعری آن‌ها به این نتیجه رسیده است که این بانوان سخنور بیشتر در قالب رباعی و غزل شعر سروده‌اند. مهم‌ترین موضوعات اشعار آن‌ها عشق، شکایت از زمان، طالع و تقدیر، و تسلیم شدن به قضا و قدر است. زبان و اسلوب شعر این بانوان صاحب‌ذوق ساده و روان و عامه‌فهم است. <strong> </strong>