سنت‌های موسیقی و سرودهای یغنابی

Abstract

یغنابیان قومی از نژاد آریایی هستند که زبان آن‌ها منسوب به گروه خانوادة زبان‌های شرقی است. زبان یغنابی ادامۀ بی‌واسطۀ زبان سغدی است. یغنابیان سغدی‌زبان دوزبانه‌اند؛ یعنی در کنار زبان مادری (یغنابی)، زبان فارسی تاجیکی را نیز می‌دانند. تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد ظاهراً به زبان یغنابی شعر و سرود گفته نشده و فقط به زبان تاجیکی ایجاد شده است؛ باوجود این، در بین مواد جمع‌آوری‌شده ازسوی م.س. اندریف و ا.م. پشیریوا، چند شعر و دوبیتی موجود است که به زبان یغنابی سروده شده‌اند. یکی از ادیبان برجستۀ یغنابی «لوحی یغنابی» است که اصلاً زادة یغناب است و یکی از بااستعدادترین و پرمحصول‌ترین شاعران شناخته‌شدۀ غزل‌سرا بوده است. امروزه کاسته شدن سنت‌های محلی یغنابی را می‌توان در تأثیر زبان تاجیکی و سرود‌های مردمی تاجیکی بر فرهنگ مردم یغناب ارزیابی کرد. شایان ذکر است که در حیات فرهنگی مردم سغد هنر موسیقی نیز مقامی خاص داشته است. از سنت‌های موسیقی رایج و اصیل مراسمی یا توده‌ای مردم یغناب با نوای موسیقی، «نَهت»، «مخمس»، «هوازی»، «فلک» و ژانر «گوراوغلی‌سرایی»، «بیت‌های عاشقی» و... بوده است.