کاربرد عنصر رنگ در دیوان رودکی (تحقیقی دربارۀ بینایی رودکی براساس تنوع رنگ در دیوان او)

Abstract

شاعران همواره به رنگ­ها توجه خاصی نشان داده­اند و در کنار کارکرد هنری عنصر رنگ در خلق تصاویر شاعرانه و تشبیهات هنری، از ویژگی­ نمادین رنگ­واژه­ها نیز در انتقال عواطف و احساسات ویژة خود بهره برده‌اند. موضوع بحث این مقاله، بررسی کاربرد عنصر رنگ در <em>دیوان رودکی</em>، به‌مثابۀ یکی از عناصر زبانی و درون­متنی شعر، است. از زمان­های دور، کورِ مادرزاد بودن یا کور شدن رودکی در اواخر عمرش، مسئله­ای مبهم و تاریک محسوب می‌شود که ذهن پژوهندگان را به خود مشغول داشته است. این مقاله به بررسی بسامد فراوان کاربرد عنصر رنگ در اندک ابیات باقی‌مانده از رودکی و اشاره به چندین مورد از نشانه­های زبانی و درون­متنی شعر او، از قبیل تبدیل امور ذهنی به امور حسی با کاربرد هنرمندانۀ رنگ، توجه خاص او به طبیعت و تصاویر برساخته از آن، کاربرد لغوی و اصطلاحی رنگ و ترکیبات برساخته از آن، ارائۀ تصویری انتزاعی در قالب محسوسات به کمک رنگ­واژه­ها، رابطۀ غیرمستقیم رنگ و مفهوم ذهنی، استفاده از لغز یا چیستان، رسیدن از سطح توصیفی جزئی به مصداق موردنظر و تجربۀ دیدار و تصاویر دیداری، اختصاص دارد تا نشان دهد که رودکی در ابتدا، چنین تصاویری را دیده و درک کرده و کور مادرزاد نبوده است.