تنوع خصوصیات مرفومتریک سن گندم (Eurygaster integriceps) در استان کردستان

Abstract

سن گندم Putton) <em>Eurygaster</em> <em>integriceps</em>) یکی از مهمترین آفات گندم در کشور می‌باشد که باعث خسارت زیادی به محصولات گندم در ایران می شود. تفاوت های مرفومتریک در بین جمعیت‌هایی از یک گونه ممکن است بیانگر اختلافات بین زیست بوم آن جمعیت‌ها باشد به همین منظور تنوع شکلی بدن افراد بالغ نر و ماده جمعیت­های سن گندم بوسیله روش مرفومتریک روی دوازده شاخص مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری در اواخر خرداد ماه و تیر ماه سال 1391 انجام شد. تمام نمونه برداری­ها از مزارع گندم استان کردستان انجام شد. از هر منطقه 30 نمونه حشرات بالغ ماده و 30 نمونه حشرات بالغ نر و در مجموع 600 نمونه از کل استان کردستان جمع آوری شد. نتایج نشان داد که افراد بالغ ماده و نر به سه گروه اصلی تقسیم شدند. افراد بالغ ماده اندازه بزرگتری نسبت به افراد نر داشتند. بزرگترین میانگین طول (05/0±11/12) و عرض (03/0±64/7) بدن، طول (02/0±30/3) و عرض (02/0±27/7) پرونتوم و عرض اسکوتلوم (02/0±25/5 میلی متر) متعلق به جمعیت سن های بالغ ماده منطقه قروه بود. نتایج آنالیز تابع تشخیص نشان داد که خصوصیات ظاهری افراد ماده توانایی بیشتری را در تفکیک جمعیت ها (7/36 درصد) نسبت به افراد نر (7/32 درصد) دارند. آنالیز کلاستر به روش UPGMA افراد بالغ ماده را به طور کامل از افراد بالغ نر جدا نمود. نتایج نشان داد که بین افراد نر و ماده سن گندم تفاوت وجود دارد و افراد ماده بهتر توانستند جمعیت‌ها را از یکدیگر تفکیک کنند.