بررسی تطبیقی رفتار خلفای عباسی با امام هادی(ع)

Abstract

دوران حیات امام هادی(ع)، با اواخر عصر اوّل و اوایل عصر دوم عباسی که هریک ویژگی خاصی دارند، هم‎زمان بود. معتصم و واثق در عصر نخست، و متوکل، منتصر، مستعین و معتز در عصر دوم عباسی از خلفای معاصر آن حضرت بودند. سیاست‌های هریک از آنان، بنا به تناسب و اقتضائات زمان متغیر بود؛ البته همه آنان به حضرت به دیده دشمن می‌نگریستند و از جایگاه وی هراس داشتند. با توجه به شهادت امام در عصر معتز و سیاست سخت‌گیرانه متوکل در برابر آن امام، این پرسش به نظر می‌رسد که خلفای قبل از آن دو، در قبال امام چه رفتاری در پیش گرفته بودند؟ آیا رفتار آنان با یکدیگر تشابه و تفاوت‌هایی داشته است؟ علل تنوع برخورد، ناشی از چه بوده است؟ پژوهش حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی و پس از بررسی تطبیقی، به این نتیجه دست یافت که تفاوت عمده‌ای میان سیاست‌های کلی عباسیان وجود نداشته است؛ اما متوکل و معتز، به دلایلی در برابر امام هادی(ع) سخت‌گیرانه‌تر عمل کردند و در نهایت، معتز به شهادت آن حضرت دست یازید.