کارگزاران شیعه امامیه در دستگاه حکومتی سلجوقیان

Abstract

پس از افول دولت شیعی آل‌بویه و با روی کار آمدن سلجوقیان سنی‌مذهب، قدرت امامیه کاهش یافت و سخت‌گیری‌هایی از سوی حکومت نسبت به شیعیان به وجود آمد. (تاریخچه) اما پس از مدتی، امرا و دیوان‌سالاران (کارگزاران) شیعی، در حکومت سلجوقی حضور مؤثری یافتند و مناصبی چون وزارت، کتابت و حتی امارت حکومت‌های کوچک شیعی را به دست آوردند. (مسأله) با این وصف، بررسی‌های منسجم و کل‌نگری درباره برآمدن شیعیان و خدمات آنان به مسلمانان صورت نگرفته است. (پیشینه) این مقاله، در پی پاسخ‌گویی به نحوه ورود شیعیان و کارکرد آنان در دوره‌های مختلف دستگاه حکومتی سلجوقی است. (سؤال) مطالعه این بخش از تاریخ تحولات سیاسی و فرهنگی شیعه امامیه، می‌تواند دستاوردهای ارزشمندی در جهت کشف و فهم پویایی تاریخ شیعه امامی در اختیار جوامع شیعه بگذارد. (فرضیه) ازاین‌رو، در این نوشتار بر آنیم تا جایگاه شیعیان در دستگاه حکومت سلجوقی (هدف) را به روش توصیفی - تحلیلی نشان دهیم. (روش) انعطاف‌پذیری شیعه برای حفظ موجودیت در سخت‌ترین اوضاع با تأکید بر ابراز عقاید مذهبی، مهم‌ترین نتیجه این مقاله است. (یافته)