روش‎های تأدیب کودک از نظر فقه و روان‌شناسی *

Abstract

تأدیب با توجه به موارد کاربرد آن نزد فقیهان برای دو معنا استعمال شده است. «تربیت همراه با تنبیه»، به عنوان وظیفه والدین و معلم یا «تأدیب مترادف». با تعزیر، با توجه به این نکته، سؤال اصلی این پژوهش در مورد شیوه‎های اجرای تأدیب کودک به جهت ارتکاب جرم و یا هنجارشکنی اخلاقی از دیدگاه فقه و روان‌شناسی است که بعد از واکاوی دیدگاه‎های فقیهان، مشخص شد که دو نظریه عمده در مورد شیوه اجرای تعزیر وجود دارد: انحصار اجرای تأدیب به ضرب با تازیانه و عدم انحصار آن. از نظر این پژوهش، دیدگاه اول پذیرفتنی نیست؛ زیرا روایات مورد بحث، تنها به مصداق شایع تنبیه اشاره داشته و هیچ‌کدام از فقیهان هم به صراحت، مصادیق دیگر تعزیر را نفی نکرده‎اند.‎ اما عمده مباحث «شیوه‎های اجرای تنبیه در روان‌شناسی» را می‎توان در بحث از تغییر رفتار و شیوه‎های منفی و مثبت کاهش رفتار نامطلوب (مانند تنبیه، جریمه کردن و جبران نمودن)، بررسی نمود که از نظر این پژوهش، هردو شیوه در بحث تعزیر و تأدیب کودک کارایی دارد.